Annotation



Download 0,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/39
Sana06.07.2021
Hajmi0,9 Mb.
#110777
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   39
Bog'liq
ingliz tili darslarida boshlangich sinf oquvchilarining ogzki nutq konikmalarini takomillashtirishda oyin texnalogiyasi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

III. 3. O’rta umumta’lim maktablari ingliz tili darslarida og’zaki nutq 

mashqlarining taxlili. 

O’quvchiarni ingliz tilidan  og’zaki nutqini o’stirish bola  maktabga ilk qadam 

qo’ygan kundan, yani savod o’rgatish davridan boshlanadi. Nutq ko’nikmalari izchil 

va  muntazam  olib  boriladigan  amaliy  ishlar  natijasida  namoyon  bo’ladi.  Shuning 




uchun  o’qituvchi  ingliz  tili  darsidan  grammatik  tushunchaga  doir  har  bir 

mashg’ulotda  o’quvchilarning  nutq  nutq  malakasini  o’stirishga  e’tibor  berish  zarur. 

Bu  ko’nikmaga  erishish  uchun,  avvalo,  nutqning  ixcham,  sodda,  ravon  va 

mazmundor bo’lishini ta’minlash lozim.  

Shunday  ekan,  boshlang’ich  ta’limda  o’quvchilarning  og’zaki  va  yozma 

nutqini o’stirish ingliz tili darsining asosiy vazifasi sanaladi.  

Boshlang’ich  sinflar  ingliz  tilini  o’qitish  metodikasida  bog’lanishli  nutqdan 

mashq  turlari  amaliy  ko’rinishga  ega  bo’lib,  ular  nazariyasiz,  aniq  reja  asosida 

o’tkqzilmoqda yaniy: 

-  aniq savolga ravon mukammal javob

-  lug’atni faollashtiradigan har xil topshiriqli mashqlar; 

-  kuzatish, rasm yoki berilgan mavzu bo’yich o’quvchining ijodiy hikoyasi. 

Bulardan  tashqari,  pedtexnalogiya  asosidagi  nutqiy  mashqlardan  foydalanish 

bolalarni mustaqil fikrlashga o’rgatadi va ularning nutqini yangi lug’at bilan boyitadi. 

 

Boshlang’ich  ta’limda  ingliz  tilidan  berilgan  bilimlarni  o’quvchilar  qanday 



o’zlashtirishini  muntazam  tekshirib  borish  didaktik  talablardan  biri  hisoblanadi. 

Davlat ta’lim standartlari o’quv dasturida boshlang’ich ta’lim har bir bosqichi uchun 

o’quvchilarning bilim, malaka va ko’nikmalariga alohida-alohida talablar qo’yilgan. 

Binobarin,  to’rt  yilda  o’quvchilar  o’qish  texnikasi  bo’yicha  bir  daqiqada  40-50 

so’zni, diktant yozish malakasi bo’yicha 35-40 so’zdan iborat matnni quyidagi talab 

asosida yoza olishi takidlanadi: 

-  ilmoviy xatoga yo’l qo’ymaslik 

-  berilgan izohlarning aniqligi 

-  lug’atning to’g’ri va aniq berilishi. 

Bu  talablar  inzliz  tili  darsi  zimmasiga  mas’uliyat  yuklaydi.  Har  bir  dars 

o’quvchilarning  bilim  sifatini,  o’z  navbatida,  shakllantirilayotgan  malakalardan  qay 

darajada foydalana olishini ta’minlaydi. Me’yoriy bilimni, ko’nikma va malakalarni 

izchillik  bilan  tekshirib  borish  ana  shu  talablar  asosida  amalga  oshadi.  Tekshirish, 

avvalo, o’quvchilarning yangi materialni o’rganishga tayyorligini aniqlashga, darsda 

qo’llanilgan usul va metodlarning samaradorligini bergilashga imkon beradi.  



 Maktab tajribasida  o’zlashtirilgan bilimlarni  tekshirishning  og’zaki  va  yozma 

shkli keng qo’llanadi. Har ikki shaklda tatbiq etiladigan jihatlar ikki ko’rinishda olib 

boriladi: 

1.  Kundalik mavzu bo’yich tekshirish. 

2.  Yakuniy bilim va malakalarni tekshirish. 

    


Boshlangich  sinflarda  ingliz  tilidan  o’zlashtirilgan  bilim,  malaka  va 

ko’nikmalar  og’zaki  yoki  yozma  shaklda  tekshirilsa-da,  o’quvchiga  bitta  ummumiy 

baho qo’yiladi. Bunda kuyidagilar hisobga olinadi: 

-  o’quvchilar bilimidagi grammatik aniqlik 

-  imlo qoidalariga amal qilish darajasi 

-  o’zlashtirilgan bilimni yozma nutqqa (diktant) tatbiq etish. 

Ingliz tilidan bilimlarni og’zaki tekshirishda savol-javob, test variant, mantiqiy o’yla, 

izla,  top  kabi  usullar  qo’llanilsa,  yozma  tekshirish  uchun,  asosan  diktant,  leksik  – 

grammatik  va  so’z  yasashga  doir,  ko’chirib  yozish  va  ilmoga  doir  topshiriqlarni 

tashkil  etib  boriladi.  Bundan  tashqari,  o’quv  yili  davomida  mashg’ulot  turining 

xarakteriga qarab, bir necha marta bir xil diktantlar, testlar o’tkaziladi. Davlat ta’lim 

standartlari  o’quv  dasturi  tekshirish  maqsadida  o’tkaziladigan  diktantlardagi  so’zlar 

sonini quyidagicha ko’rsatadi: 

Yozma 


ish 

shakli                       

          1-sinfda      2-sinfda      

3-sinfda      

4-sinfda 

Tekshirish 

diktant 

10-15 


20-25 

30-35 


40-45 

lug’at 


ustida 

ishlash 


20-25 

30-35 


40-45 

50-60 


 

 

   



 


Ingliz  tilidan  bilim,  ko’nikma  va  malakalarni  muntazam  tekshirib  borish 

o’quvchilar  savodxonligini  oshiradi,  nutq  madaniyatini  egallash  uchun  tilga  doir 

nazariy bilimlarni puxta o’rganish ko’nikmasini takomillashtirib boradi. 

 

O’quvchilarni  boshlang’ich  sinfda  ingliz  tili  darslarida  og’zaki  nutqini 



o’stirishda  inglizcha  she’rlarni  yod  oldirish  ham  muhim  o’rin  egallaydi.  Bolalarga 

she’r  yodlatishning  asosiy  maqsadi  va  ahamiyati  ularga  she’riyatga  bo’lgan 

muhabbatni,  badiy  didni  tarbiyalash,  poeziyaning  eng  yaxshi  namunalarini  idrok 

etishni shakllantirishdir. 

 

Shuningdek,  bolalarga  estetik  tarbiya  berishda  ham  she’r  yod  oldirishning 



ahamiyati benihoya kattadir. She’rlar asosan boshlang’ich sinflar uchun sodda, oson 

yani  ularning  hayotidan  olingan  bo’lib,  ular  quvnoq  o’yinlar,  o’yinchoqlar,  uy 

hayvonlari, tabiat to’g’risidagi she’rlardir. She’r yod oldirishda tarbiyachi oldida bir 

qancha vazifalar turadi: 

 

1. O’qilgan she’rni hamma bolalar esda saqlab qolishlariga erishish. 



 

2. Bolalarda she’rga nisbatan qiziqish uyg’ota olish va mustahkamlash. 

 

3.  She’r  mazmunini  va  undagi  ayrim  qiyin  so’zlarning  ma’nosini  tushunib 



olishlariga yorda berish. 

 

4. Tinglovchilar oldida she’rni ifodali aytib berishga o’rgatish. 



 

Bu vazifalarning barchasi bir vaqtda omalga oshiriladi. Yodlatish uchun she’r 

tanlashda  o’quvchilarning  yosh  va  psixologik  xususiyatlariga,  esda  saqlash 

qobilayatlariga  e’tibor  berish  kerak.  Inglizcha  she’rlarni  yodlatish  uchun 

shuninhisobga  olish  kerakki,  she’r  hajmi  jihatidan  uncha  katta  bo’lmasligi,  birinchi 

sinfda 1 banddan oshmasligi, ikkinchi sinfda  1-1,5 banddan oshmasligi, uchinchi va 

to’rtinchi sinflarda esa 1,5-2  banddan oshmasligi kerak.    

 

O’qituvchi o’quvchilar bilan she’r yod oldirish mashg’ulotini tashkil etishdan 



avval  guruhdagi  o’quvchilarning  qaysisi  tez,  qaysi  biri  sekin,  qaysilari  puxta, 

qaysilari  bo’sh  yod  olishlarini  aniqlab  olishlari  kerak.  Masalan  ”Ayiqcha  ”  she’rini 

yodlatish. 



 

Dastur mazmuni. Bolalarni she’r mazmuni bilan tanishtirish, uning ma’nosini 

tushunishga va yod olishga yordam berish. O’quvchilarni o’z o’rtoqlari oldida she’r 

aytishga o’rgatish. 

 

 Hozirgi she’r qo’shiq qilib kuylangan bo’lib u qiyidagicha: 



 

Head, shoulders, knee and toes  

 

Knee and toes 



 

Eyes and ears  

 

And mouth and noeses.  



Men  52-  maktabda  1  ”A”sinf  o’quvchilarini    ingliz  tili  darsini  kuzatib  shuni 

guvohi  bo’ldimki,  o’qituvchi  o’z  darsiga  o’quvchilarni  qiziqtira  olgan.  O’qituvchi 

uchun eng asosiy narsa bu o’qivchilarni o’z faniga  qiziqtira olishdir. Ingliz tili darsi 

juda qiziqarli tarzda olib borildi. O’quvchilar ham darsda juda faol. Sinf honasi ham 

juda  chiroyli  bo’lib,  turli  hildagi  ko’rgazmalar  bilan  boyitilgan,  o’qituvchi  elektron 

telvizordan  foydalandi.  Ingliz  tili  o’qituvchisining  takidalshi  bo’yicha  o’quvchilar 

yozib emas balki ko’rgan, eshitgan narsasini tezda yodlab oladi deydi. Shuning uchun 

men o’z darsimda ko’proq elektron telvizordan foydalanaman deydi.    

  Shunday  qilib,  o’quvchilar  bir  yilda  davomida  o’ndan  ortiq  inglizcha  she’rlarni 

yodlay  olar  ekan.  Shuningdek  ular  o’qituvchi  tomonidan  berilgan  turli  xildagi 

sovollarga tez va aniq javob bera olyapti. 

Yani o’qituvchi savollari kuyidagich:  

Teacher: Are you ready for the lesson?   

 Pupils:   Yes, we are ready. 

Teacher : How old are you David? 

David: I am 8 

Teather: Abdulaziz, where do you live? 

Abdulaziz: I live in Namangan. 

O’qutuvchi sinf xonasi ichidagi ko’rgazmalardan ham unumli foydalandi. 

 Teacher: How many charries here? 

Pupuils: 6 

Teather: What is it? 




Pupils: it is fish, it is frog, crocodile, monkey, snake. 

Teacher: What can you draw? 

Aida: I can draw tomatoes. 

Jahongir: I can draw a strawberry. 

Milana: I can draw a flower. 

Teacher: What can you see? 

Milana: I can see a red crocodile. 

              I can see a blue rabbit. 

Birinchi  sinf  o’quvchilari  uchun  shuncha  narsani  bilash  eng  katta 

muvofaqqiyat.  O’quvchilar  shu  qiziqishlari  bo’yicha  ketsalar,  maktabni 

bitirgunlaricha ingliz tilini mukammal egallab olidilar. 

  

Shuningdek  o’quvchilarga  sinonim,  antonym,  so’zlarni  o’rgatish  o’quvchilar 



nutqini yanada o’stiradi. 

Sinonimlar – talafuzzi, yozilishi har xil, birlashtiruvchi ma’nosi bir xil bo’lgan 

so’zlardir. Ana shunday umumiy ma’no bilan bo’g’lanuvchi so’zlar guruhi sinonimik 

qatorni tashkil etadi. Buday so’zlar ikki yoki undan ortiq so’zlardan iborat bo’ladi.   

  Masalan, Poor, needy, moneyless, penniless, bad, weak, unhappy, impoverished… 

 

Sinonimlar  tilni  leksik  tomondan  boyitadi.  Lug’at  tarkibida  sinonim  so’zlar 



qancha ko’p bo’lsa, tilning ifodaliligi shuncha ortadi. Ingliz tili sinonimlarga boy. 

Boshlang’ich  ta’limda  sinonim  so’zlar  haqida  bilimlar  berilasada,  biroq  sinonim 

so’zlar  haqidagi  mashqlar  ko’magida  shakllantirish.  3-sinfdan  boshlab  o’quvchilar 

berilgan so’zlarni ma’nodosh shaklini topishga o’gatish. 

Masalan Learn, Joy, Brave kabi so’zlarni boshqa so’z bilan atalishini toppish. 

Learn,  study,  read,  discover,  gather;  delight,  pleasure,  happiness;  strong,  intrepid, 

unafraid deb atalishini toppishadi. 

 

 



 

 

 



 

 

  



Antonim  so’zlarni  o’rgatish,  yani  qarama-qarshi,  zidma’noli  so’zlar 

tushuniladi. 

Antonimlar nomni anglatgan, belgisini bildirgan, harakat – holatni, harakatning 

belgisini ifoda etgan so’zlarda uchraydi. 

Masalan, black-white, big-small, poor-rich, happy-sad. 



Hozirgi  zamon  o’qituvchisining  asosiy  fazilatlaridan  biri  –  o’z  kasbiga 

sadoqatliligi,  o’z  kasbini  sevishi  uni  boshqa  kasb  egalaridan  ajratib  turadi.  Chunki 

maktabda  ta’lim  –  tarbiya  ishining  yuqori  saviyada  olib  boriishi  faqat  o’qituvchiga 

bog’liq. 

O’qituvchi  shaxsiga  qo’yiladigan  muhim  talablardan  biri  shuki,  u  o’zi 

o’qitayotgan  predmetlarni  chuqur  bilishi,  uning  metodikasini  o’zlashtirib  olgan 

bo’lishi  zarur.  Predmetni  va  uning  nazariyasini  chuqur  bilishi,  uni  qiziqarli  qilib 

o’quvchilarga  etkaza  olishi  bolalarning  shu  predmetga  bo’lgan  qiziqishini  oshiradi. 

O’qituvchi  o’z  kasbini  qanchalik  ustasi  bo’lsa,  uni  obro’si  ham  shunchalik  yuqori 

bo’ladi.  O’quvchilar  o’qituvchining  o’z  bilimlarini  bolalarga  etkaza  olish 

imkoniyatlarini qadrlabgina qolimay, balki uning fidoyiligini ham taqdirlashadi. 

O’qituvchining  yuksak  madaniyati,  bilim  doirasi,  uning  ta’lim  –  tarbiya 

ishlarining muvaffaqiyatli kechishiga yordam beradi.      

 

 



 

 

O’qituvchi kasbiga hos bo’lgan muhim talablardan yana biri bolalarni sevish, 



ularning  hayoti  bilan  qiziqish,  har  bir  shxsni  hurmat  qilishdan  iboratdir.  Bolani 

sevgan, butun kuch va bilimini bolalarning kelajagi, ularni Vatanga sodiq fuqaro qilib 

tarbiyalashga safarbar qila oladigan insongina haqiqiy o’qituvchi bo’la oladi. Bolaga 

befarq,  uning  kelajagi  bilan  qiziqmaydigan,  o’qituvchilik  kasbiga  loqayd  inson 

haqiqiy o’qituvchi bo’la olmaydi.31   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 


Download 0,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish