Annotasiya

Dəlillərin hazırlanması. Arqument (dəlil)- faktlar əsa­sın­da çıxarılan nəticədir; mövzunun tədqiqinin nəticəsidir. İştirakçılar-spi­kerlər (cütlər və ya kiçik qruplar) sualın müzakirəsinə başlayır və əv­vəlcə müsbət, sonra mənfi cavabları əsaslandıran 4-5 dəlil göstə­rir­lər. Tərəflər öz mövqelərinin müdafıəsi üçün ən güclü arqument­lə­ri toplamalıdırlar. Hər qrupa özlərinin ən yaxşı arqumentlərini mü­əyyən etmək üçün 7-8 dəqiqə vaxt ayrılır.

Arqument üzərində iş prosesi aşağıdakı hərəkətlərdən iba­rət­di­r:

• 
  arqument irəli sürülür;
  

• 
  arqument izah edilir;
  

• 
  arqument sübut edilir;
  

• 
  nəticə çıxarılır.
  

Hər iki cavaba dair dəlillərin siyahıları tamamlandıqdan dər­hal sonra qrupların hər biri digər qrupla öz siyahılarını tutuşdurur və hər iki qəbildən olan dəlilləri nəzərdən keçirirlər.

4. 
   Debat və çarpaz suallar. Sonra iştirakçılardan öz mövqe­lə­rini müəyyən etmək və iki böyük qrupa bölünmək xahiş edilir. Hər 2 tərəf arasında polemika (müzakirə) aparılır. Debatlar zamanı bir mövqeyin spikerlərinin suallarından və digər mövqeyin spi­ker­lə­ri­nin cavablarından ibarət olan və xüsusi fərqləndirən raunddur. De­bat­ların spikerləri arqumentləri irəli sürərkən, sübut-dəlilləri-onların möv­qeyini təsdiq edən faktları, statistik göstəriciləri, mütəxəssislə­rin ekspert rəylərini də təqdim etməlidirlər.
   
5. 
   Nəticə çıxarma və qiymətləndirmə. Hakim daha inan­dı­rıcı mövqelərdən çıxış edən komandanı seçir. O yalnız eşit­dikləri əsa­sında nəticə çıxarır və öz seçimini edir. Çox vacibdir ki, o öz seçimini etdikdən sonra onu əsaslandıra bilsin. Verilən sualların və alınan cavabların keyfiyyəti iştirakçıların debatların mövzusunu nə dərəcədə dərindən və hərtərəfli mənimsədiklərini göstərir. Bu za­man həm də spikerin alınmış cavabları nə dərəcədə ustalıqla op­po­nen­tin mövqeyini zəiflətmək və öz mövqeyini gücləndirmək üçün is­tifadə edə bilməsi qiymətləndirilir.
   

Şərtlər:

1. 
   Qrupda şagirdlərin sayı 20 nəfərdən çox olmamalıdır.
   
2. 
   Mövzu qısaca ifadə edilən zaman aşağıdakı prinsiplərə ria­yət olunmalıdır.
   

• 
  mövzu aktual olmalıdır;
  

• 
  mövzu maraqlı olmalıdır;
  
• 
  mövzu “münaqişəli” olmalıdır, məsələn, əgər A mövqeyi möv­­cuddursa, bu o deməkdir ki, əks fikir də (B mövqeyi) möv­cud­d­u­r;
  
• 
  mövzu elə ifadə edilməlidir ki, heç kəs bir mövqeyin üstün­lü­yünü hiss etməsin;
  
• 
  mövzu nə çox dar, nə də çox geniş olmalıdır. Məsələn, “Ev­ta­­nasiya xərçəng xəstəliyinə tutulmuş insanlar üçün leqallaşdırıl­ma­lı­­­dır”-dar, “Təhsil rəsmi dövlət dilində olmalıdır” isə geniş möv­zu­d­u­r.
  

3. 
   Hazırlıq prosesində debatçılar idrak prosesinin mühüm ün­sür­lərindən olan sualların ifadə texnikası və məharətinə yiyə­lən­mə­li­dirlər.
   
4. 
   Şagirdlərin mənbələrlə işləyə bilməsi, dəstək və sübutların mən­tiqi, mövzuya, problemə uyğun seçilməsi vacibdir.