Anguage and literature

Foydalanilgan adabiyotlar
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015-yil 12-iyun “Oliy ta’lim muassasalarining rahbar va pedagog 
kadrlarini qay ta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 
PF– 4732-son Farmoni.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 10-dekabr “Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomil-
lashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ –1875-son qarori.
3. U.Sh.Begimkulov. Pedagogik ta’limda zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishning 
ilmiy-nazariy asoslari. Monografiya. – Toshkent: Fan, 2007. 160-bet.
4. X.A.Mamatqulov. Malaka oshirishda xorijiy til o‘qituvchilarining axborot-metodik ta’minoti. // Chet tillarni o‘qit-
ishda СEFR asosida takomillashtirishning istiqbollari. Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman maqolalari to‘plami. – Tosh
-
kent, 2015-yil 10 aprel 299–302-bet.
Raqamli sun’iy yo‘ldosh 
kanali orqali o‘tkaziladi-
gan videoanjuman
Interfaollikning yuqori 
darajasi. Tasvir sifatin-
ing yuqoriligi. Talablar 
bajarilishi qimmat.
Axborot-metodik ta’minot ta’lim resurslari marka-
ziy serverga joylashtirilgan bo‘lib, u o‘qitishning meto-
dik ta’minotini amalga oshiradi. Mustaqil ta’lim olish 
metodi – tinglovchini mazkur dasturiy ta’minot orqali 
axborot-metodik ta’minot ta’lim resurslaridan foydala-
nish va tinglovchilarning o‘zaro muloqotlarini amalga 
oshirish imkoniyati bilan ta’minlaydi. 

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz
37
навбатчи
Tadqiqotlar
Badiiy vaqt muammosi real vaqt bilan uzviy bog‘liq 
bo‘lsa-da, har ikkalasining o‘rtasida juda katta farq mav-
jud. Real vaqt tushunchasi koinotning aylanish tizimi bi-
lan bog‘liq. Badiiy vaqt ijodkor tomonidan badiiy makon-
lar joylashuvi natijasi o‘laroq belgilanadi. Bunda, albatta, 
muallif oniy kayfiyati birinchi o‘rinda hisobga olinadi. Bu 
holat faqat lirik asarlarga xos bo‘lib, epik asarlarda janr 
ko‘lami kengligi, qolaversa, sujet vaqti va muallif vaqtining 
o‘rtasida katta farq bo‘lishi bilan ajralib turadi. Sababi, 
“ba
-
diiy asar negizidagi janr, kompozitsiya, sujet, badiiy matn 
strukturasi, obrazlar poetikasiga doir muhim qismlarni 
qamrab olishi, badiiy makon va zamonni uyg‘un aks et
-
tirishini hisobga oladi”.
1
Lirik janrlarning yana bir muhim 
jihati sof psixologik asar bo‘lganligi uchun ham unda 
xronotopni aniqlash biroz murakkablik tug‘diradi.
 “Badiiy 
ada biyotda xronotop adabiy turlarga qarab o‘zgarib bora
-
di. Makon va zamon qiymati lirik turlarda so‘zlarni tasvir
-
lashda o‘ziga xos hisoblanadi”
2
. Sababi, lirik asarda lirik 
qahramon tushunchasi ham borki, u muallif dunyoqarashi 
mahsuli ekanligini unutmasligimiz kerak. Lirik turlar miq-
yosida ham an’anaviy she’riyat bilan noan’anaviy she’riyat 
o‘rtasidagi badiiy vaqt masalasi turli aspektlarda qaraladi. 
Adabiyotshunos Qozoqboy Yo‘ldoshev buni epik asarlar 
olamida quyidagicha izohlaydi: 
“Modernchi adiblar badiiy 
asarlardagi voqealar rivoji tasvirining xronologik tartibdagi 
ifoda yo‘sinini ham buzib yubordilar. Ko‘pchilik modernis
-
tik asarlarda tartib bilan kechadigan voqealar emas, balki 
odamning­boshi-keti­yo‘q­o‘y-xayollari­va­chigal­kechinma-
lari oqimi aks ettirilardi”
3
.
Modern yo‘nalishda yozilgan lirik 
asarlarga ham so‘zshunos olimning aynan shu fikrlarini 
qo‘llasak bo‘ladi. Chunki she’riyatda: