Angliyaning eng yangi iqtisodiy tarixi (XX asr)

§ Ikki urush oralig'ida Fransiya iqtisodiyoti
 
Birinchi jahon urushidan Fransiya iqtisodiyoti katta zarar ko'rgandi: sanoat mahsuloti 
ishlab chiqarish 40%ga, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi 1/3 qismga qisqardi. Ammo urush iqti-
sodiy o'sishni jadallashuviga imkoniyat yaratib berdi. 
1.
Fransiyaga Elzas va Lotaringiya imperiya yerlari qaytarildi. 1871 yilda franko-
pruss urushidan keyin Germaniyaga o'tib ket- gan hududlar hisoblanadi. Lotaringiya - katta ruda 
zaxiralariga ega metallurgiya hududidir. Lotaringiyani qo'shilishi natijasida Fransiya Yevropada 
temir rudasi qazib olish bo'yicha birinchi o'ringa chiqib oldi. Elzas rivojlangan tekstil sanoatiga 
ega bo'lib, uni qo'shilishi natijasida Fransiya tekstil sanoati quvvati 1.5 barobarga oshdi. Elzas va 
Lotaringiyalarni qo'shilishi natijasida Fransiyada "qadimgi" tarmoqlar (metallurgiya va tekstil) 
20-yy.da o'z ishlab chiqarishini ko'paytirdi, bu davrda boshqa mamlakatlarda ushbu tarmoqlar 
turg'unlik holatida edi. 
2.
Fransiya Germaniyadan reparatsiya sifatida 8 mlrd.oltin mar- ka olgan edi. Ushbu 
reparatsiyalarning asosiy qismi toshko'mir bilan to'langan edi. Hukumat ko'mirni sanoatchilarga 
o'ta past narxlarda sotib ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirardi va raqo- batbardoshlikni 
oshirardi.

---

4 
3.
Urush oqibatidagi vayronagarchiliklarni tiklash natijasida asosiy kapital yangilandi 
va bu Fransiya sanoat o'sishiga sababchi bo'ldi. Bu o'sha davr uchun noyob hodisa edi. 
Fransiyada korporatsiyalar va moliyaviy kapitalning xususiyatlari
 
Jahonning eng yirik 10 ta tijorat banklari qatoriga 4 ta fransuz banklari kiradi: "Bank 
nasonal de Pari", "Kredi agrikol", "Kredi Livne", "Sosete jeneral". Jahonning eng yirik 10 ta sanoat 
kompaniyalari qatoriga birorta fransuz kompaniyasi kirmaydi. XX asr boshida Fransiya uchun xos 
bo'lgan xususiyat - kapitalning yuqori konsentratsiyalashuvi, lekin ishlab chiqarishni past darajada 
kon- sentratsiyalashuvi - hozirgi kungacha ham saqlanib qolgan. Fransuz korxonalarining 95%i 
20 kishigacha faoliyat ko'rsatadigan mayda ishlab chiqarishlardan iborat edi. Hunarmandchilik 
ham katta ahamiyat kasb etadi. 
Fransuz korxonalarining ko'pchiligi zamon talab etayotgan optimal hajmga ega emas edi, 
shu sababdan davlat tomonidan firmalarni qo'shilib ketishi va sanoatni yiriklashtirish siyosati olib 
borilar edi. Yaqin davrlarga qadar jahonning 100 yirik kompaniyalari qatoriga bor yo'g'i 5 ta 
fransuz kompaniyalari kirgan, bunda ularning eng kattasi 50-o'rinda edi. XX asrning 80-yy. 
boshlarida esa 20 eng yirik kompaniyalar qatoriga 2 ta fransuz kompaniyalari kirishga muvaffaq 
bo'ldi. 
MAVZU. YAPONIYA VA XITOYNING ENG YANGI IQTISODIY TARIXI (XX ASR)