Angliyaning eng yangi iqtisodiy tarixi (XX asr)

---

5-MAVZU. ANGLIYANING ENG YANGI IQTISODIY TARIXI
 
(XX ASR). 
 
Mavzuning o’quv maqsadi: 
Sanoat rivojlanishi xususiyatlari, monopoliyalar va davlat tomonidan tartibga solish, tashqi 
iqtisodiy aloqalar. 
 
Tayanch iboralar: "yangi" tarmoqlar, korporatsi- yalar, moliyaviy kapital, aralash 
davlat-kapitalistik kompaniyalari, "Umumiy bozor", "sterlingga oid blok", "Yagona 
Yevropa". 
Asosiy savollar
13.1.
 
Sanoat rivojlanishi xususiyatlari. 
13.2.
 
Monopoliyalar va davlat tomonidan tartibga solish 
13.3.
 
Tashqi iqtisodiy aloqalar 
Sanoat rivojlanishi xususiyatlari.
 
Birinchi jahon urushi natijasida Angliya g'oliblar qatorida bo'lganligi sababli yutuq bilan 
chiqqan bo'lishi kerak edi. Uning asosiy dushmani hisoblangan Germaniya mag'lub bo'lib, Angli- 
yaga Germaniya mustamlakalarining bir qismi o'tdi. Lekin urush ingliz iqtisodiyoti holatini 
yomonlashtirdi. Urush davrida Angliya o'z savdo flotining yarmini yo'qotdi. Mustamlakalar bilan 
aloqalar susaydi - Angliya va mustamlakalar o'rtasida ummonlar bo'lib, ularda nemis suvosti 
kemalari navbatchilik qilardi. Angliyaning Qo'shma Shtatlarga bo'lgan qarzi shu daraja katta ediki, 
uni qo- plash uchun har yili davlat budjetining 40% sarflanar edi. 
Monopoliyalar va davlat tomonidan tartibga solish
 
Birinchi jahon urushiga qadar Angliya boshqa mamlakatlardan ishlab chiqarishning 
konsentratsiyalashuvi va monopoliyalarni tashkil etilishi borasida orqada edi. Ammo urush 
davrida, daro- madli davlat buyurtmalarini eng yirik firmalar olayotgan sharoit- da, hamda 
urushlar oralig'idagi inqirozli va depressiyali yillarda, mayda va kuchsiz firmalar to'xtovsiz 
xonavayron bo'layotgan vaqtda, Angliya sanoatini monopolizatsiyalash jarayoni muvaf- faqiyatli 
yakunlandi. 80-yy. boshlarida jahonning 5 yirik monopo- liyalaridan 3 tasi amerikaniki, 2 tasi 
angliyaniki edi: "Royyal Datch Shell" va "British Petroleum" (ikkalasi neft monopoliyalari). GFR 
va Yaponiyaning hech qaysi monopoliyalari birinchi beshlikka kir- magandi.