Andijon viloyati

Mavzu; DIFTONG VA DIGRAFLAR. HARF BIRIKMALARI

Reja:

1. 
   Diftong larni bilish va farqlash.
   
2. 
   Harf birikmasi haqida tushunchaga ega bo’lish
   

DIFTONG

Bir tovushni ifodalovchi ikki unli harf birikmasi diftong deb ataladi. Lotin tilida, asosan, to‘rtta diftong bor:

Yozilishi	O’qilishi	Misol
Ae	e	Aegrotus (egrotus)
Ou	u	Croup (krup)
Oe	e	Oedema (edema)

Bu diftonglarda urg’u asosan birinchi unliga tushib ikkinchi unli qisqa talafuz etiladi

№	Yozilishi	O’qilishi	Misol
1	Au	au	trauma(trauma)
2	Eu	eu	neuralgia (neuralgia)
3	Ai	ai	daimeton (daimeton)
4	Ei	ei	lutein (lutein)

«ae» unli harflari birikmasi o‘zbekcha «e» deb o‘qiladi.

Masalan, aegrotus (egrotus) — bemor, gangraena (gangrena) —

tirik to‘qimalarning o‘lishi, Laevomycetinum (levomitsetinum) —

levomitsetin.

«oe»unli harflari birikmasi o‘zbekcha «e» deb o‘qiladi.

Masalan, oedema (edema)— shish, Foeniculum (fenikulum)—

shivit.

«au» unli harflari birikmasi (au) dagi (u) harfi qisqa o‘qiladi.

Masalan: Aurum (aurum) — oltin, trauma (trauma) — shikastlanish.

«eu» unli harflar birikmasi (eu) dagi (u) harfi qisqa o‘qiladi.

Masalan, neuralgia (neuralgiya)— asab kasalligi, pneumonia

(pneumoniya) — o‘pkaning yallig‘lanishi. Leukomycinum (leukomitsin) — leykomitsin.

«ai» unli harflar birikmasi lotin tilida «ai» deb talaffuz

qilinadi. Masalan, Daimeton (daimeton) — daimeton, Dikcainum

(dikaynum) — dikain, Naucain (naukain) — novokain.

«ei» unli harflar birikmasi lotin tilida «ei» deb talaffuz

qilinadi. Masalan, Luteine (luteine) — lutein.

«ou» unli harflar birikmasi o‘zbekcha «u» deb o‘qiladi.

Masalan, croup (krup) — hiqildoqning o‘tkir yallig‘lanishi.

Ba’zi vaqtlarda qator kelgan ikki unli harf birikmasi diftong

hosil qilmaydi, u holda ikkinchi unli harfning ustiga ikki nuqta

qo‘yiladi va unlilar ayrim-ayrim o‘qiladi. Masalan: aёr (aer) —

havo, Aёrosolum (aerozolum) — aerozol, Aloё (aloe) — sabur,

dyspnoё (dispnoe)— nafas qisishi.

O‘qing.Diftong va unli harflarning talaffuz qilinishiga e’tibor bering.

Praeparatum, diaeta, apnoё, anaemia, paediater, haema, oedema,

gangraena, haematogenum, aurum, pneumonia, Aloё,

Aminocaine, Daimeton, Intercain, Luteine, Foeniculum, Crataegus,

roentgenum, aurus, baсteriaemia, oestrogenus, haemostaticus,

aёr, hyperaemia, trauma, leukaеmia, croup, dyspnoё,

Novocainum.