Andijon viloyati

Tuman nomi

Tuman markazi

1

Andijon (tuman)

Kuyganyor

2

Asaka tumani

Asaka (shahar)

3

Baliqchi tumani

Baliqchi (shahar)

4

Boʻston (tuman)

Boʻz (shaharcha)

5

Buloqboshi tumani

Buloqboshi

6

Izboskan (tuman)

Poytugʻ

7

Jalaquduq (tuman)

Oxunboboyev

8

Xoʻjaobod tumani

Xoʻjaobod

9

Qoʻrgʻontepa tumani Qoʻrgʻontepa

10

Marhamat tumani

Marhamat

11

Oltinkoʻl (tuman)

Oltinkoʻl (shahar)

12

Paxtaobod tumani

Paxtaobod

13

Shahrixon (tuman)

Shahrixon (shahar)

14

Ulugʻnor (tuman)

Oqoltin

Andijon viloyati respublika ishlab chiqarishda va madaniy taraqqiyotida yetakchi oʻrin tutgan

viloyatlardan biri. Respublikaning 2,6 % neftini, 8,3 % paxtasini, 8,7 % paxta tolasini, 8,7 %

Xoʻjaligi

---

oʻsimlik moyini beradi (2000; rejaga nisbatan). Tabiiy resurslar, qishloq xoʻjaligi xom ashyosi

negizida ishlaydigan sanoat tarmoklari, shuningdek aholiga isteʼmol buyumlari ishlab

chiqaradigan korxonalar barpo etildi. Viloyatda tadbirkorlik rivojlanib borayapti. Uni qoʻllab-

quvvatlash maqsadlariga 2 mlrd. soʻmdan ziyod kredit berilib, 3,4 mln. AQSH dollari miqdorida

chet el sarmoyasi jalb qilindi (2000). 1995-2000 yillar mobaynida viloyat iktisodiyotida 23,5

mlrd. soʻm chet el sarmoyasi kiritildi.

Viloyatda foydali qazilmalarni qazib chiqarish, paxtachilik shundayligicha xom ashyo sifatida

metropoliyam joʻnatilar edi. 

1907-yil

 yarim hunarmandchilikka asoslangan yogʻ zavodi qurildi.

Dastlab bu zavod bir kecha-kunduzda 50 t chigitni qayta ishlab, 8 t ga yaqin yogʻ chiqarar edi.

1954 yilda zavod yogʻ-moy kombinatiga aylantirildi. 1960–70 yillarda Andijon shahrida

„Elektrodvigatel“, „Elektroapparat“ kabi yirik korxonalar, Marhamatda esa „Elektrotexnika“

zavodi qurildi. 1941-yil Andijon shahrida motorsozlik zavodi ishga tushirildi. Mustaqillik yillarida

viloyat industriyasi oʻz yoʻnalishini oʻzgartirib, tubdan rivojlanmoqda. Mavjud korxonalar davlat

tasarrufidan chiqarilib, mulkchilikning oʻzgacha shakliga kirib bormoqda. Xususan aksariyat yirik

va oʻrta korxonalar negizida aksiyadorlik jamiyatlari tashkil etildi. Viloyatda mulkchilikning

barcha turiga oid 160 sanoat korxonasi bor (2000). Bulardan yiriklari: Bobur nomidagi ip-gazlama

ishlab chiqarish aksiyadorlik jamiyati (Andijon shahrida; tumanlarda boʻlimlari bor), „Andijon

agrofirmasi“ aksiyadorlikjamiyati, Andijon avtomobil oʻrindiqlari zavodi, Andijon biokimyo zavodi,

Andijon irrigatsiya mashinasozlik zavodi, Andijon „Semurgʻ“ trikotaj aksiyadorlik birlashmasi,

Andijon don mahsulotlari" aksiyadorlik jamiyati, „Andijonkabel aksiyadorlik jamiyati“, Chinobod

paxta tozalash aksiyadorlik jamiyati. 1991–2000 yillar davomida Andijon viloyatida jahon

andozasi darajasidagi mahsulotlar ishlab chiqaruvchi zamonaviy qoʻshma korxonalar bunyod

qilindi. Viloyatda 79 qoʻshma korxona, 8447 kichik va xususiy korxona mavjud. Viloyatdagi

qoʻshma korxonalar butun viloyat yalpi sanoat mahsulotining 53 %dan koʻprogʻini ishlab

chiqarmokda (2000). Oʻrta Osiyoda yagona avtomobilsozlik korxonasi – Oʻzbek-Janubiy Koreya

„OʻzDEU avto“ kompaniyasi Asaka shahrida joylashgan. Italiyaning „Aka-uka Federichi“

aksiyadorlik jamiyati bilan hamkorlikda Asakada barpo etilgan Oʻzbek-Italiya „FAM“ qoʻshma

korxonasi soatiga turiga qarab 1–1,5 t makaron ishlab chiqarish quvvatiga ega. Shahrixon

tumanidagi Segazaqum qishlogʻida kalava ip tayyorlaydigan va kelgusida undan gazlama

toʻqiydigan „ANTEKS“ ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati korxonasi barpo etildi va irrigatsiya

bilan bogʻliq boʻlgan tarmoklar, paxtani qayta ishlash, mashinasozlik va metallsozlik,

elektrotexnika sanoatlari, qurilish materiallari ishlab chiqarish, kimyo, yengil (ip-gazlama, paypoq

fabrikalari va boshqalar), oziq-ovqat sanoati eng rivojlangan tarmoklardir. Viloyat mamlakatda

neft va gaz qazib chiqarishda salmoqli oʻrin tutadi. Oʻnga yaqin neft va neft-gaz konlari (Andijon

neft koni, „Xoʻjaobod“, „Boʻston“, „Janubiy Olamushuk“, „Xartum“, „Polvontosh“, „Xoʻjausmon“ va

boshqalar) ishlab turibdi. Xoʻjaobod – Andijon – Asaka gaz quvuri bor. Andijon viloyatida

Sanoati

---

dastlabki paxta tozalash zavodlari Andijon shahrida 1911 yilda, Asakada 1912 yilda,

Shahrixonda 1915 yilda qurilgan. Sanoatning bu turi paxta yetishtirishga qarab tez rivojlandi.

1924 yil paxta zavodlarida 25 ming t xom ashyo qayta ishlangan edi. 1999 yilda mavjud 13 ta

paxta qayta ishlash korxonalarida 325 ming tdan ziyod paxta qayta ishlandi. Viloyatda

yetishtirilayotgan pilla, jun, teri umuman qayta ishlanmasdan, lanib, 1999-yil oktabr ida ishga

tushirildi). Baliqchi tumani notoʻqima matolar ishlab chiqarish yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyati

shaklidagi Oʻzbek – Amerika qoʻshma korxonasi ham oʻz mahsulotlari bilan chet elda eʼtibor

qozongan korxonalardandir. Qoʻshma korxona zamonaviy uskunalar bilan qayta jihozlandi. Kalava

ip va xom gazlama tayyorlanadigan mazkur korxonada 1300dan ortiq ishchi ishlaydi (2000).

Shuningdek, viloyatda rivojlangan mamlakatlarning sarmoyalari jalb qilingan „Andijon-Praga“,

„Andijon durdonasi“, „Navigul“, „Oʻz-Koromko“, Oʻzbek-Rus-Britaniya „Mask“, „Al-Osiyo“ qoʻshma

korxonalari va Oʻzbek-Amerika qoʻshma korxonasi filiali bor.

Viloyat qishloq xoʻjaligining asosiy tarmogʻi – paxtachilikdir. Paxtaning yalpi hosili va hosildorligi

jihatidan Andijon viloyati mamlakatda oldingi oʻrinlarda turadi. Ayniqsa mustaqillikdan keyin

paxtakorga erkinlik berilgach, paxtachilikda tub oʻzgarishlar sodir boʻldi. 1997 yildan chigitni

keng maydonlarda plyonka ostiga ekish texnologiyasi joriy etildi (mazkur texnologiyani

qoʻllashda viloyat hokimi, Oʻzbekiston Qahramoni Qobiljon Obidov katta jonbozlik koʻrsatdi).

Paxta, gʻalla almashlab ekilishi yoʻlga qoʻyildi. Faqat mineral oʻgʻitlarga qarab qolmasdan

mahalliy oʻgʻitlardan ham foydalanildi. Xususan gidroliz zavodining chiqindilaridan kompost

tayyorlab, tuproq unumdorligini oshirishga ahamiyat berildi; ekin qator oralariga ammiak suvi

oqizish oʻzlashtirildi. Gʻoʻza navlarini tuproq va iqlim sharoitiga koʻra tanlashga eʼtibor berildi. Har

yili katta maydonlarda paxtaning „Oqdaryo“, „Armugʻon“, „Fargʻona-5“ singari istiqbolli navlari

sinab koʻrildi va muntazam yangilanib borildi. Keyingi yillarda sinovdan oʻtib, ertapishar, tolasi

pishiq, chigiti toʻla, kasalliklarga chidamliligiga ishonch hosil qilingan „Okdaryo“ navi koʻproq

ekildi. Natijada mamlakatning boshqa viloyatlariga qaraganda gʻoʻza Andijon viloyatida barvaqt

yetilmoqda. Sentabr oyiga qadar hosilning asosiy qismi yigʻib olinmoqda va yuqori navlarga

oʻtkazilmoqda. 2000 yilda Oltinkoʻl tumanidagi „Ittifoq“ jamoa xoʻjaligida gektaridan oʻrtacha

45,7 s, Asaka tumanidagi „Yangi hayot“ jamoa xoʻjaligida 48,4 s atrofida hosil olindi. Shahrixon

tumanidagi Gʻ. Joʻrayev nomidagi jamoa xoʻjaligining fermeri N. Toshmatov 60 sdan xirmon

uydi.Andijon viloyatida 2000 yilda sentabr oyidayoq 305 ming tdan ziyod paxta tayyorlanib,

shartnoma rejasi mamlakatda birinchi boʻlib bajarildi. Gʻallachilikda ham „Andijon maktabi“

yaratildi. Don 3 barobar koʻpayib, hosildorlik 1,2 marta oshdi. 2000-yilda gʻalla hosildorligi

moʻljaldagi 70,8 sdan oshib ketdi. Marhamat tumanining Ulugʻtogʻ adirlarida Oxunboboyev

nomidagi jamoa xoʻjaligining ijarachisi Muhammadsharif Toshpoʻlatov 67 s dan, Baliqchidagi

Xayrixon Ergasheva nomidagi shirkat xoʻjaligida ijarachilardan Erkinboy Shukurov, Alijon Komilov,

Turobjon Hakimov 85 sdan don olishdi. Shahrixon tumanidagi „Oltin vodiy“ jamoa xoʻjaligi

Qishloq xoʻjaligi

---

gʻallachilik brigadasi boshligʻi Oʻzbekiston Qahramoni Sodiqjon Abdurasulov uzoq yillar

davomida donchilikda va paxtachilikda yuqori koʻrsatkichlarga erishdi. U Andijon viloyatida

boshqa mintaqalardan keltirilgan yangi bugʻdoy navlarini sinash va ulardan moʻl hosil olish

boʻyicha tajriba maktabi yaratdi. 2000 yil hosili uchun viloyatda 74 ming ga maydonga elita va

superelita urugʻlari ekildi. Kuzgi bugʻdoyning istiqbolli „Andijon–1“, „Andijon–2“, „Chillaki“ navlari

sinab koʻrilib, ularning parvarish tartibi aniqlab chiqildi.Keyingi yillarda boshqa viloyatlarda ham

andijonliklar yaratgan yangi navlar keng ekilmoqda. 2000 yilda davlatga 250 ming t ga yaqin

gʻalla topshirildi. Uning 150 ming t sidan ziyodini sara urugʻlik tashkil etadi. Gʻallachilik 1999 yilda

Andijon viloyatiga 9,3 mlrd. soʻmdan ortiq daromad keltirdi. (1994 yil yanvarda bosh Asaka

avtomobil zavodidan chiqqan yangi avtomobillar. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom

Karimov Asaka avtomobil zavodila, 1996 yil 19 iyul. Qishloq xoʻjalikda, shuningdek bogʻdorchilik,

tokchilik, sabzavotchilik, don va chorvachilik mahsulotlari yetishtirish bilan ham shugʻullaniladi.

Bogʻdorchilikda Andijon viloyati anor, anjir, bodom, behi, nok, shaftoli, olma, uzum yetishtirish

bilan ayniqsa mashhur. Viloyatda aholi soni koʻpligi sababli adirlarda bogʻlar yaratishga katta

ahamiyat berilgan. Shunday bogʻlardan eng mashhuri „Sohibkor“ meva-tokchilik ishlab chiqarish

shirkatlar uyushmasi bogʻidir. Mazkur bogʻ 1981 yilda, Asaka tumanidagi Fayziobod qishlogʻidan

3–4 km narida Asaka adirlarining suvsiz qovjirab yotgan yerlari bagʻrida pastdan quvur orqali suv

chiqaribyara-tilgan. Bogʻning barpo etilishi Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan qishloq xoʻjalik

xodimi Tilavoldi Yoqubov nomi bilan bogʻliq. Andijon viloyati bogʻlarida mevali daraxtlardan

tashqari toknint Andijon kora uzu mi navi keng ekiladi. Qishloq xujalikda foydaniladigan yerlar

maydoni tomorqa yerlarini qoʻshgan holda 256,7 ming ga. Qishloq xujalik ekinlari ekiladigan jami

yerlari 257,6 ming ga, shu jumladan haydaladigan yer 200,9 ming ga, yaylovlar 21,7 ming ga

(2000). Barcha ekin maydoni 202,5 ming ga, shu jumladan don ekinlari 82,5 ming ga, paxta

ekiladigan yer PO ming ga, kartoshka, sabzavot-poliz ekinlari 4,9 ming ga, ozuqa ekinlari 16,1

ming ga, 3500 ga oʻrmonzor bor (2000). Grechixa va soya ham yetishtirilmoqda. Umuman

viloyatda mirishkor dehqon yil davomida 2–3 martadan hosil olmokla. Andijon viloyatida Usmon

Yusupov nomidagi Katta Fargʻona, Janubiy Fargʻona, Katta Andijon, Savay, Andijonsoy, Shah-

rixonsoy va boshqa kanallar bor. Adir zonalaridagi dalalarga suv nasos stansiyalari yordamida

chiqariladi. Qoradaryoda Andijon suv ombori barpo qilingan. Yerning meliorativ holatini yaxshilash

maqsadida 7,8 ming km kollektor-drenaj tarmokdari qurilgan. Viloyatning hamma tumanlaridagi

sugʻoriladigan maydonning asosiy qismida paxta va don ekiladi. Andijon viloyatida 13 jamoa

xoʻjaligi, 6 davlat xoʻjaligi, 13 xoʻjaliklararo korxona, 133 shirkat xoʻjaligi, 36 boshqa xoʻjalik, 2724

fermer xoʻjaligi mavjud. Jamoa xoʻjaliklarida chorvachilik asosan sut yetishtirishga

ixtisoslashgan, togʻ oldi va togʻli tumanlarda qoʻychilik rivojlangan. 95 ming qoramol, 56 ming

sigir, 65 ming qoʻy va echki, 190,2 ming parranda bor (2000).

Transporti

---

Temir yoʻl transporti viloyatda asosiy transport turlaridan biri. Uning uz. 2459 km (2000).

Viloyatda dastlabki temir yoʻl 19-asr oxirlarida qurilib, keyinchalik undan tarmoqlar davom

ettirilgan. Urushdan oldin 

Asaka

 – 

Shahrixon

 (1931), 

Uchqoʻrgʻon

 – 

Toshkoʻmir

 (1935) va

boshqa temir yoʻllar qurildi. Barcha avtomobil yoʻllarining 6,2 ming km qismi qattiq qoplamali

(2000). Havo yoʻllari Andijon shahrini 

Toshkent

, 

Moskva

, 

Sankt-Peterburg

 va boshqa shaharlar,

shuningdek 

Kavkaz

, 

Qrim

 bilan bogʻlaydi. Andijon shahri koʻchalarida, shuningdek Andijon

shahridan 

Kuyganyor

 shaharchasiga 

trolleybus

 qatnaydi.

1999/2000 oʻquv yilida viloyatda 738 umumiy taʼlim maktabi boʻlib, 510 mingdan ziyod oʻquvchi,

24 gimnaziyada 7538 ming oʻquvchi, 32 akademik litseyda 5862 oʻquvchi, 28 musiqa va 62

sport maktabida 30940 oʻquvchi taʼlim oldi.

Viloyatda 4 oliy oʻquv yurti bor: Andijon Mashinasozlik instituti, Andijon tibbiyot instituti, Andijon

qishloq-xoʻjalik instituti, Andijon Davlat universiteti. Andijon oliy oʻquv yurtlarida 10,8 ming

talaba taʼlim oldi (2000). 1999 yil oktabrda Kuyganyor shaharchasida (Andijon tumani)

Oʻzbekiston Respublika Andijon viloyati va suv xoʻjaligi vazirligi Qishloq xujalik ilmiy ishlab

chiqarish markazining Sugʻoriladigan yerlarda gʻalla va dukkakli oʻsimliklar yetishtirish ilmiy

tadqiqot instituti tashkil etildi. Institutning asosiy vazifasi mamlakatda sugʻoriladigan yerlarda

dehqonchilik sharoitiga moslashgan yangi don navlarini yaratish, tumanlashgan va istiqbolli

gʻalla va dukkakli oʻsimliklarni yetishtirish texnologiyasini ishlab chiqarishdan iborat.Viloyat

shahar va tumanlarida 1998– 2000 yillarda 19 kollej va akademik litseylar binolari qurilib ishga

tushirildi. Ular zamonaviy dastgoh va texnika bilan jihozlandi. Viloyatda 20 kasb-hunar kollejida

22389 oʻquvchi, 28 akademik litseyda 15928 oʻquvchi oʻqiydi. Andijon shahridagi va Oqoltin

tumanidagi maishiy xizmat kasb-hunar kollejlari, Andijon tumanining Oqyor qishlogʻidagi sanoat

kasb-hunar kolleji (mazkur kollejga Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov ikki

marta tashrif buyurdi) eng namunali oʻquv dargohlaridir. Viloyatda 4 muzey (Andijon viloyat

adabiyot va sanʼat muzeyi, Andijon viloyat oʻlkashunoslik muzeyi, Bobur uy muzeyi, Choʻlpon uy

muzeyi), 508 ommaviy kutubxona (8150,4 ming nusxa asar), 183 klub, 37 madaniyat uyi, 966

badiiy havaskorlik jamoalari bor. Andijon shahridagi Bobur nomidagi viloyat kutubxonasida (1967

yil ishga tushgan) 2000 urnnli qiroatxona mavjud (2000). Andijon viloyatida 3 ta teatr bor.

Yoʻldosh Oxunboboyev nomidagi Andijon viloyat musiqali drama va komediya teatri

Oʻzbekistondagi toʻngʻich teatrlardan biri boʻlib, unga 1919 yil noyabrda Hamza asos solgan

(qarang Andijon teatri). Abbos Bakirov nomidagi Andijon davlat bolalar va yoshlar teatri 

1990-yil

1-dekabrda „Istiqbol“ teatr studiyasi asosida tashkil etilgan (qarang Andijon bolalar va yoshishr

teatri). Andijon viloyat „Lola“ Qoʻgʻirchoq teatri 

1968-yil

 aprelda Respublika davlat qoʻgʻirchoq

teatri qoshidagi studiya bitiruvchilari asosida tashkil boʻlgan Andijon viloyatidan 

Halima

Nosirova

, Lutfixonim Sarimsoqova, Tamaraxonim, Soyib Xoʻjayev, Abbos Bakirov, Gʻanijon

Madaniy-maorif va sogʻliqni saqlash

---

Toshmatov, Muzaffar Muhamedov kabi yirik sanʼatkorlar; Fattohxon Mamadaliyev, aka-uka

Ismoiljon va Isroilon Vahobovlar kabi xalq hofizlari; Habiba Oxunova, Sherali Joʻrayev, Turgʻun

Xontoʻrayev, Hoshimjon Olimjonov kabi Oʻzbekiston xalq artistlari, Toshkanboy Egamberdiyev

(Asakadan) boshliqdorbozlar sulolasi yetishib mashhuru maʼlum boʻlishgan. Andijon viloyatida 5

madaniyat va istirohat bogʻi, koʻplab koʻkalamzor xiyobonlar bor. Ayniqsa Andijon shahridagi

Alisher Navoiy nomidagi madaniyat va istirohat bogʻi (1934 yil tashkil etilgan) mashhurdir.

1997–2000 yillarda bogʻ butunlay qayta qurilib, nihoyatda kurkamlashtirildi. Ramziy burgut

ostidagi qahvaxonaga uygʻunlashtirilib qurilgan „Amfiteatr“ (2000) bayram tantanalari va boshqa

tomoshalar oʻtkaziladigan maskanga aylangan. Andijon shahrining janubi-sharqida –

Bogʻishamolda 300 ga maydonni egallagan Bobur nomidagi milliy bogʻ (Bogʻi Bobur), Andijon

shahrining markaziy qismida Choʻlpon bogʻi tashkil etildi. Andijon viloyatida ziyoratgoh joylar

koʻp. Sultonobod, Xonobod, Andijon dengizi kabi joylar chet ellik sayyoxlarda katta taassurot

qoldiradi. Xoʻjaobod tumanida Bobur qadamjolaridan biri – Lotkontepada ajoyib ziyoratgoh

barpo etildi. Bu ziyoratgoh Shirmonbuloq, Chilustun togʻlari bilan tutashib ketgan. Asaka,

Shahrixon, Poytugʻ, Qoʻrgʻontepa shaharlari xalq hunarmandchiligi badiiy buyumlari tayyorlash

bilan mashhur. Viloyatda 14,1 ming oʻrinli (10 ming kishiga 64 oʻrin) 70 kasalxona muassasasi,

6233 vrach, shu jumladan 317 stomatolog (10 ming kishiga 28,7 vrach), 22 ming oʻrta

maʼlumotli tibbiy xodim, 5 sanatoriy bor (2000). Andijon shahrida Respublika shoshilinch tibbiy

yordam markazining boʻlimi ishga tushirildi (2000).

Andijon viloyatida sportchilari sportning 37 turi boʻyicha turli darajadagi musobaqalarda ishtirok

etadi (2000). Chavandozlik, chim ustida xokkey, yengil atletika, futbol, tennis, sport

gimnastikasi, boks va boshqa Chim ustida xokkey boʻyicha „Andijanka“ ayollar jamoasi Yevropa

chempionlari kubogi sohibi. 1996 yildan „Andijanka“ ayollar futbol jamoasiga aylantirildi.

Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan murabbiy M.D. Kim rahbarligida „Andijanka“ 1998,

1999 yillarda Oʻrta Osiyo mamlakatlari ayollar futbol jamoalari musobaqalarida muvaffaqiyatli

qatnashib, kubok hamda chempionlikni qoʻlga kiritdi. Andijonda xizmat koʻrsatgan sport ustasi,

Yevropa chempioni, jahon kubogi gʻolibi, jahon rekordchisi yengil atletikachi Svetlana Oʻlmasova

va uning jamoadosh dugonasi Zamira Zaytseva, boks boʻyicha Yevropa chempioni Feliks Pak,

sambo boʻyicha Yevropa chemponi Mels An kabi mashhur sportchilar tarbiyalanganlar.

Baydarkachi Tatyana Levina respublika terma jamoasi tarkibida keyingi oʻn yillar davomida

yetakchilikni qoʻldan bermay kelmoqda (2000). Olimpiada oʻyinlarida sobiq Ittifoq terma

jamoalari tarkibida andijonlik sportchilar muntazam ishtirok etganlar. Ular orasida Seul

Olimpiadasining ogʻir atletika boʻyicha kumush medali sovrindori Noil Muxammadiyorov, chim

ustida xokkey boʻyicha – Igor Davidov, Moskva Olimpiadasining chim ustida xokkey boʻyicha

bronza medali sovrindorlari – Laylo Ahmedova, Nelya Gorbatkova, Alina Xam, Valentina

Zazdravnix kabil ar bor. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, Andijon viloyati sportchilariga ham

Sport

---

xalqaro musobaqalarda qatnashishga keng yoʻl ochildi. 2000-yilda Sidney (Avstraliya)da

oʻtkazilgan 27-olimpiada oʻyinlarida mamlakat boʻyicha yagona oltin medalni andijonlik bokschi

Muhammadqodir Abdullayev oldi; bokschi Sergey Mixaylov bronzamedali sohibi boʻldi.

Bokschilardan Oʻtkirbek Haydarov, Ruslan Chagayevlar jahon chempionlaridir. Andijon shahri

Respublika olimpiada oʻrinbosarlari bilim yurtining boks boʻyicha murabbiylari M.G. Qoʻchqorov,

A.A. Razmaxov „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sport ustasi“ unvoniga sazovor

boʻlishgan. Andijondan mohir sportchilarni tayyorlashda sport murabbiysi V.A. Zolotaryovning

katta xizmati bor. Andijon shahrida zamonaviy sport inshootlari qurilgan: turli darajadagi xalqaro

musobaqalar oʻtkaziladigan tennis korti majmui (1998 yilda ishga tushgan; oʻn ming

tomoshabinga moʻljallangan), „Navroʻz“ futbol stadioni, „Yambol“ sport majmui, chim ustida

xokkey boʻyicha „Xalqaro doʻstlik“ stadioni, shaxmat-shashka klubi, gimnastika majmui, suzish

havzalari va boshqa Andijon tennis inshootida har yili professional tennischilarning xalqaro

turnirlari muntazam oʻtkazib kelinadi. 1996 yil oʻtkazilgan „Chellenjer“ turnirida jahondagi 26

davlatdan vakillar ishtirok etdi. 1997– 1998, 1999-yillari oʻtkazilgan xalqaro „Satellit“ va

„Istiqbol“ turnirlarida ham 20 ga yaqin davlatlardan vakillar qatnashdi. Bu xalqaro turnirlardagi

katta raketka ustalarining oʻyinlari andijonlik yosh oʻquvchi-tennischilar uchun katta mahorat

maktabi boʻlib xizmat qilmoqda. Tennis klubida 150 ga yaqin yoshlar muntazam shugʻullanib

keladi, ularga 5 murabbiy saboq beryapti (2000). Oʻquvchilar orasida respublika musobaqalari

sovrindorlari bor. Andijon viloyati „Navroʻz“ futbol komandasi mamlakat milliy futbol

chempionatida ishtirok etib keladi. Viloyatda 70 bolalar va oʻsmirlar sport maktabi ishlaydi;

ularda 32 ming oʻquvchi turli sport turlari bilan shugʻullanadi. Andijon shahrida olimpiada

oʻrinbosarlari bilim yurti va ixtisoslashtirilgan bolalar-oʻsmirlar sport maktablari yuqori malakali

sportchilar tayyorlaydi.

Andijon olamshumul shuhrat egasi 

Zahiriddin Muhammad Bobur

, Nodirabegimlar yurti. 20-asr

yangi oʻzbek adabiyotining ulkan namoyandasi Abdulhamid Choʻlpon Andijonda tavallud topgan.

Bu yerda Zokirjon Habibiy, Oraziy, Vosit Saʼdulla, Xoshimjon Razzoqov, Sayfiy, Anisiy, Azimiy,

Boqir kabi oʻnlab gʻazalnavislar yashab ijod etdilar. Shu zaminda shakllanib obroʻ eʼtibor

qozongan Sobir Abdulla, Sulton Joʻra, Komil Yashin, 

Toʻxtasin Jalolov

, Sayda Zunnunovalar

oʻzbek adabiyoti rivojida alohida oʻrin va mavqega egadirlar. 20-asrning soʻnggi oʻn yilliklarida

sheʼriyatda Oʻzbekiston xalq shoiri Toʻlan Nizom, Respublikada xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi

Olimjon Xoldor, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimlari Tursunoy Sodiqova va

Xoldorjon Quronboyev, isteʼdodli shoirlar – Fozil Emin, Halima Qoraboyeva, Ismoil Toʻlak, Xanifa

Solihova, Abduhalil Qoraboyev, Shukur Qurbon, Usmonxon Shukurov, Farid Usmon, Zamira

Roʻziyeva, Qobil Mirzo, Munavvara Tillaboyeva, Xurshida, Nabi Jaloliddin; nasrda Xabibullo,

Qamchibek Kenja, Sotvoldi Rajabov, Ubaydulla Sodiqov, Odiljon Olimov, Omina Tojiboyeva;

dramaturgiyada Rahbar Fayziboyeva, Zahriddin Muhitdinov, Nazirjon Rahimov, Ziyo Najmiy;

Adabiyoti

---

bolalar adabiyetida Muqimjon Niyozov, Odil Abdurahmonlarning nomlari keng tanilgan. Nusrat

Abdusalomov, Habib Siddiq, Najmiddin Ikromov, Rafiq Muxtor, Dilmurod Shokirov, Xamidullo

Yusupov, Muborak Qosimova Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Andijon viloyat

boʻlimining bosh binosi. Respublika shoshilinch tibbiy yordam markazi boʻlimi binosi kabi bir

necha oʻnlab shoir va adiblar oʻz asarlarida mustaqillik davri hayotinm aks ettirmoqdalar. Andijon

viloyatida Oʻzbekiston ijodiy uyushmalari (yozuvchilar, rassomlar, meʼmorlar, jurnalistlar va

boshqalar)ning viloyat tashkilotlari faoliyat koʻrsatadi.

Andijon viloyatida 2 viloyat gazeta („Andijonnoma“, „.Andijanskaya pravda“), 14 tuman gazeta, 3

shahar gazeta („Asaka oqshomi“, 1995; „Xonobod ovozi“, 1992; „Qorasuv tonga“, 1992) chiqadi.

Viloyatda, shuningdek 14 tarmoq gazeta, 2 jurnal („Limfa“ ilmiy ishlab chiqarish majmuasining

„Limfalogaya“ jurnal, 1991-yildan 3 oyda bir marta rus tilida chiqadi; Andijon viloyati xalq taʼlimi

boshqarmasining „Taʼlim ravnaqi“ oylik jurnal, 1999) nashr etiladi. Andijon viloyatida dastlabki

radio eshittirishlari 

1927-yildan

 boshlangan. Shundan buyon viloyat radiosi oʻzining mazmunli

eshittirishlari bilan viloyat ijtimoiy-siyosiy hayotida oʻz oʻrni va ovoziga ega boʻlib kelmoqda.

1963 yilda Andijon viloyatlararo telestudiya tashkil etilib telekoʻrsatuvlar bera boshladi (mazkur

studiya bir yilcha faoliyat koʻrsatib keyinroq texnik imkoniyatlar boʻlmaganligi tufayli oʻz

faoliyatini toʻxtatgan). Respublikamiz mustaqillikka erishgach, Andijonda 

1991-yil

 25-oktabrda

viloyat televideniyesi tashkil etilib, uning birinchi koʻrsatuvlari efirga uzatildi. Bir oylik

koʻrsatuvlar vaqti 45 soatdan ortadi. Andijon viloyati radiosi oyiga 36 soatlik hajmda

eshittirishlar beradi (2000). Bundan tashqari Andijon viloyatida 1997-yil 23-iyundan „Andijon“

yoshlar teleradiokompaniyasi yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyati vodiy aholisiga telekoʻrsatuvlar,

radioeshittirishlar olib boradi. Teleradiokompaniya „Tasvir“ nomi bilan gazeta nashr etadi; 

1998-

yilning

 oktabrdan uning „Vodiy sadosi“ radiosi faoliyat koʻrsatadi. Viloyatda, shuningdek

„Taraqqiyot“ (1995 yildan) nodavlat telekanal i koʻrsatuvlar olib boradi.

Qadimda va oʻrta asrlarda bunyod etilgan meʼmoriy yodgorliklar bizgacha yetib kelmagan.

Andijon shahrida 19-asr oxirida qurilgan jome masjidi majmuasi saqlangan. Tarkibida masjid,

minora va Madrasa bor. Jome masjidi Fargʻona vodiysida eng mahobatli binodir (qarang Andijon

jome masjidi majmuasi). Shahrixonda oʻtgan asrda bino qilingan bir qancha mahalla masjidlari va

madrasalari saqlangan. Shundan biri 19-asr boshida qurilgan Ponsod masjididir. Masjidning bezak

qismlarini fargʻonalik ustalar ishlagan. Shahrixonda 1872 yil qurilgan Gumbaz madrasasi

saqlangan. Andijon shahrida 20-asr boshida qurilgan 2 qavatli Axmadbekhoji uyi ham milliy

meʼmorlik namunalaridan biri (qarang Ahmadbekhoji mehmonxonasi). Hozirgi Alisher Navoiy

Matbuoti, radio va televideniyesi

Meʼmoriy yodgorliklari

---

nomidagi madaniyat va istirohat bogʻi Ahmadbekhoji bogʻi oʻrnida bunyod etilgan. Boyning

bogʻidagi shiypon binosi ham saqlanib qolgan. Paxtaobod shahrida 20-asr boshida qurilgan

Otaqoʻzi madra-sasi yodgorligi ham diqqatga sazovor. Uning 5 minorasi bor. orasidagi Andijon

viloyatining tabiiy va iqtisoodiy rangli xaritasiga q. Abdugʻulom Sultonov, Sobirjon Shokarimov,

Shuhratjon Karimov

[3][4][5][6]

.

Nodira

 (

1792

 – 

1842

) – shoira, maʼrifatparvar va davlat arbobi.

Davlatbek Rahmonov

 (

1949

 – 

2006

) – 

Oʻzbekiston prokuraturasi

 tizimi xodimi va jamoat

аrbobi

, 

Andijon tumani

 Kengashi 

deputati

, jinoyatchilik va 

korrupsiyaga

 qarshi 

kurash

 olib

borgan va qurboni boʻlgan.

Zahiriddin Muhammad Bobur

 (

1483

 – 

1530

) – shoh, sarkarda, shoir, buyuk sulola asoschisi,

san'at shaydosi va vatanparvar inson.

Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf

 — 

shayx

, 

Oʻzbekiston musulmonlari idorasi

 raisi (1989-

1993)

Sherali Joʻrayev

 — 

Oʻzbekiston xalq artisti

1.