- 33 -
η
x
= 0.1
η
b
= 0.035
η
r
= 0.196
Umumiy tannarx
S
m
= ΣS
mm
+ S
b
+ S
x
= 20 239 931
ΣS
mm
= 16 841 435
S
b
= 881 092
S
x
= 2 517 404
Bitta avtomobil uchun
D
y
= ΣD
i
/ N
f
= 49 948 so’m
ΣD
i
= 25 174 044 so’m
N
f
= 504
Yalpi foyda
P = ΣD
i
– ΣS
m
= 4 934 113 so’m
ΣD
i
= 25 174 044 so’m
ΣS
m
= 20 239 931 so’m
Sof foyda
P
sf
= P * η
sxk
= 3 947 290 so’m
P = 4 934 113
η
sxk
= 0.8
Rentabellik
R = (P / ΣS
m
) * 100 = 24.3%
P = 4 934 113
ΣS
m
= 20 239 931 so’m
Asosiy ishlab chiqarish fondini hisoblash
Aylanma vositalar hajmi aniqlanadi
F
ay
= S
j
*0.14 = 1 960 000 so’m
- 34 -
S
j
= 14 000 000
Jami ishlab chiqarish fondi hajmi
F
i/ch
= F
sf
+ F
ay
= 67 800 000 so’m
F
sf
= 65 840 000 so’m
F
ay
= 1 960 000 so’m
Ishlab chiqarish fondidan foydalanish ko’rsatkichlari
Asosiy ishlab chiqarish fondining mablag’ qaytarish koeffistienti
K
f
= D
u/d
/ F
i/ch
= 0.4
Avtomobil savdosi bilan shug’ullanmaganligi uchun
Σ D
u/d
= Σ D
y
= 25 174 044
F
i/ch
= 67 800 000
Kapital va sarflarni yillik qaytarish imkoniyati yoki jami olinadigan samara
E = S
am
+ P
sf
+ P
b-1
sf
+ P
b-2
sf
= 10 889 290
S
am
= 3 292 000
P
sf
= 3 947 290
P
b-1
sf
+ P
b-2
sf
= 3 650 000
Kapital sarflarni qaytarish muddati
T
ok
= K
r
/ E = 6,04 yil
K
r
= 65 840 000 so’m
E = 10 889 290 so’m
Ishlab chiqarishdagi bir ishchining mehnat unumdorligi
P
ich
= ΣD
u/d
/ R
t
= 3 596 292 so’m/ishchi
ΣD
u/d
= 25 174 044
- 35 -
R
t
= 7
Loyihadanayotgan yoki takomillashtirilayotgan avtomobillarga texnik xizmat
ko’rsatuvchi korxonaning asosiy texnik iqtisodiy ko’rsatkichlari
1-jadval
Ko’rsatkichlarning
nomlanishi
Belgilanishi
O’lchov
birliklari
Ko’rsatkichning
qiymatlari
Xizmat ko’rsatiladigan
avtomobillar soni
N
f
Dona
504
Asosiy ishlab chiqarish
fondi narxi
F
sf
So’m
65 840 000
Aylanma vositalar
me’yori
F
ay
So’m
1 960 000
Zarur bo’lgan kapital
mablag’
K
So’m
65 840 000
Ishlab chiqaruvchi
ishchilar soni
R
i/ch
Ishchi
7,00
Mehnat unumdorligi
P
i/ch
So’m
3 596 291
P
So’m
4 934 113
Umumiy tannarx
ΣS
m
So’m
20 239 931
Yalpi foyda
P
f
So’m
4 934 113
Rentabellik
R
%
24
Yillik iqtisodiy samara
E
So’m
10 889 290
Kapital mablag’ni oqlash
vaqti
T
ok
Yil
6
Umumiy daromad
ΣD
u/d
So’m
25 174 044
- 36 -
7. XAYOTIY FAOLIYATI XAVFSIZLIGI
Ergonomik tadqiqotlarning masalalari, usullari va asosiy yoʻnalishlari
Odam texnika bilan oʻzaro ta’sirga kirishishiga oid masalalarni echishda,
optimal mehnat sharoitlarini yuzaga keltirishda ergonomik ishlanmalarning
ahamiyati katta. “Odam – mashina – ishlab chiqarish muhiti” tizimining faoliyatini
tahlil qilish ergonomik ishlanmalarga quyidagi masalalarni ta’riflash imkonini
beradi:
1.
Tizimlarda operator faoliyatini tahlil va sintez qilish.
2.
Operator – odamning ergonomik xususiyatlarini oʻrganish.
3.
Ish oʻrnini operatorning ergonomik xususiyatlarini hisobga olib tashkil
etish.
4.
Operatorlarni kasbiy tanlash.
5.
Ergonomik loyihalash va “Odam – mashina – ishlab chiqarish muhiti”
tizimlariga baho berish. Bu masala oldingi masalalarning natijalariga qarab
hal qilinadi.
6.
Ergonomik ishlanmalarning iqtisodiy samaradorligini aniqlash.
1 – rasm. Odamning mehnat faoliyatini oʻrganishning ergonomik usullari.
Transport vositalari harakat tezligining ortishi, mashina va mexanizmlar
konstruktsiyasining murakkablashishi boshqarish va rostlash organlarini tanlash va
Inson ish faoliyatini oʻrganuvchi uslublar
Psixologik
Fiziologik
Modellash
Iz
lanish (kuz
atuv,
soʻr
ov
F
unksi
ona
l hol
atl
arni
ba
holash uslubi
F
izik
Mate
m
ati
k
S
tatist
ik
S
inov (te
stl
ar)
- 37 -
rasmiylashtirishga talablarni oshiradi. Bu ishlar notoʻgʻri qilinsa, jismoniy va
psixologik yuklama ortib, operatorning harakatlarida xatolar koʻpayib ketadi.
Boshqarishni markazlashtirishda va nozimlashda boshqaruv pultlari va axborotni
aks ettiruvchi qurilmalarni (AEQ - indikatorlar) oqilona tashkil etish masalasi
yuzaga keladi. AEQlar boshqarishning axborotlarga asoslangan modelini qurishning
texnik asosi hisoblanadi, operator shu model bilan ishlaydi. Model quyidagi 3 ta
ergonomik talabni qondirishi lozim:
-
mazmuni jihatidan atrof muhit va boshqaruv ob’ektining holatlarini aynan aks
ettirishi;
-
aks ettiruvchi axborot miqdori operator uchun optimal boʻlishi;
-
shakli va kompozitsiyasi boʻyicha, model operatorning boshqaruv
vazifalariga, axborotni qabul qilib, qayta ishlashdagi psixofiziologik
imkoniyatlariga mos boʻlishi.
Ish jarayonidagi psixologik zoʻriqishlar nerv – hissiy yuklamalar ta’sirida
kuchayib ketishi mumkin, bunday yuklamalar esa, jamoadagi ishlovchilar bir –
biriga mos kelmasligidan kelib chiqadi. Shuning uchun “Odam – odam” tizimidagi
oʻzaro munosabatlarga ergonomik baho berishga etarlicha etibor zarur.
Ergonomikaning talablarini ishlab chiqarishga joriy qilish samaradorligi na
faqat ish unumdorligining ortishi bilan, balki mehnat sharoitining sogʻlomlashuvi
bilan ham baholanadi. Bundan tashqari travmatizm, kasb kasalliklari, charchash
kamayadi,odamlarning sogʻligʻi mustahkamlanadi. Bularda ergonomikaning
mehnatni ilmiy tashkil etish bilan bogʻliqligi yaqqol koʻrinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
