Andijon mashinasozlik instituti transport va logistika fakulteti yeutt va ue yo’nalishi 3-kurs 331-guruh talabasi rahmonova mubinabonuning issiqlik texnikasi va ichki yonuv dvigatellari fanidan qayta o’zlashtirish taqdimoti

ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI TRANSPORT VA LOGISTIKA FAKULTETI YEUTT VA UE YO’NALISHI 3-KURS 331-GURUH TALABASI QAYIMJONOV SHERZODBEKNING ISSIQLIK TEXNIKASI VA ICHKI YONUV DVIGATELLARI FANIDAN QAYTA O’ZLASHTIRISH TAQDIMOTI

MAVZU: Sovitish qurilmalari

Ideal sovitkich qurilmasi va uning ish siklidagi termodinamik jarayonlar.
Sovitkich mashinalarning ishlash printsipi termodiamikaning ikkinchi qonuniga asoslangan bulib, ularda ish jismi temperaturasining atrof-muhit tempera­turasidan pasayishidan iborat, yaʻni jismdan issiqlik miqdori tashqi muhitga chiqariladi. Moddaning tempe­raturasi kichik boʻlishini tahminlash uchun albatta ish bajariladi. Bu qurilmalarda sovuq elitgich sifatida suv, shoʻr suv (—21,4°S), kalgʻtsiy xlorid (—55°S), etilenglikolgʻ (—70°S), xladon (—96,7°S) va sh. k. moddalardan foydalaniladi
Sovitish mashinalarining sikli Karno sikliga teskari boʻlgan, sikldir. Karno sikliga teskari boʻlgan sikl sovitkich mashinalarning ideal sikli deyiladi. Ideal siklga sovitkich mashinalarning real sikllari solishtirilib, ularning itstisodiy jihatdan samaradorligi aniqlanadi.
Karnoning sovitish sikli (18.1-rasm) dan koʻrinib turibdiki, sovituvchi moddaga issiqlik miqdori sovitiluvchi jismdan izoterma (T=const) buyicha oʻzatiladi (2 va 3 nuqtalar oraligʻi)
Bu jarayon davomida ish jismi (real sharoitda suv bugʻi, ammiak, karbonat an­gidrid, freon-12 va sh. k.) bosimi oʻz hajmini oshirinsh hisobiga pasayadi. Ish jismi hajmi kengayib borgan sari uning temperaturasi pasayadi, yaʻni ish jismi soviydi. SHundan soʻng ish jismi adiabatik (dq=0) siqiladi. Bu siqilish jarayonida mahlum miqdorda ish bajariladi va ish jismi temperaturasi koʻtariladi, yaʻni isiydi (3 va 4 nuqtalar oraligʻi).
Isigan ish jismini izotermik siqish jarayonida 4 va 1 nuqtalar oraligʻi, undan q1 issiqlik miqdori muhitga chiqadi. Siqish taktining oxirida ish moddasi katta bosimga va kichik hajmga ega boʻladi (1 nuqtada). SHundan soʻng ish jismi adiabatik kengayadi (1 va 2 nuqtalar oraligʻi) va keskin soviydi. Natijada tashqi muhitdagi ortiqcha issiqlik miqdorini yutadi. Sikl takrorlanadi.
Sovitish siklining bajargan ishi 1—2—3—4—1 nuqtalar bilan chegaralangan yuzaga son qiymati jihatdan teng, yaʻni
Ats=q1-q2 (18.1)
bunda q1 — ish moddasidan sovituvchi jismga oʻzatilgak issiklik miqdori; q2 — sovitiluvchi jismdan ish moddasiga oʻzatilgan issiklik miqdori; Ats —siklning ba­jargan ishi.

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!