Andijon mashinasozlik instituti texnologik jarayonlar boshqaruvi va kompyuter tizimlari fakulteti

2.2 Moslashtiruvchi transformatorni tanlash va tekshirish
Transformatorning gabarit quvvati quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
S_T = K_s*K_v*U₂*I_d, bunda (2.4)
K_s=1,045─ uch fazali koʻprikli simmetrik sxema uchun transformatorning namunali quvvati.
S_T=1,045∙2,34∙108,1∙25=6.608 kVA.
Quyidagi shartlarga mos keladigan uch fazali transformatorni tanlaymiz:
1) S_HT ≥ S_T, S_T = 6.608(kVA);
2) U_1yu = U_SL, U_SL = 380 (V);
3) U_2H ≥√3*U_2f, √3*U_2f=√3*108,1=187,234 (V);
4) I_2H ≥ I_2f, bunda
S_HT ─ transformatorning nominal quvvati;
U_1yu ─ birlamchi chulg‘am kuchlanishi;
U_SL─ liniya kuchlanishi;
U_2yu ─ ikkilamchi chulg‘am kuchlanishi;
U_2f─ faza kuchlanishi;
I_2H ─ ikkilamchi chulg‘am toki;
TS-25/0,66 tipidagi transformatorni tanlaymiz, uning texnik ma’lumotlari:
S_HT=25 kVA, U_1yu=380 V, U_2H=205 V, ΔR_xx=180Vt – salt yurish isroflari,
ΔR_qt=560 Vt – qisqa tutashuv isroflari, U_qt=4,5%─qisqa tutashuv kuchlanishi, I_syu=5%─salt yurish toki.
Transformatorning ikkilamchi chulg‘amidagi nominal tok quyidagi formula bilan hisoblanadi:
I_2H = , (2.5)
bunda m₂=3─ikkilamchi chulg‘am fazalari soni, K_sx=√3 uch fazali sxemalar uchun sxema koeffitsienti.
I_2H = .
Tanlangan transformatorni shartlar boʻyicha tekshiramiz:
1) S_HT=25 kVA≥S_T=6.608 kVA─ shart bajarildi;
2) U_1H=380 V=U_SL=380 V – shart bajarildi;
3) U_2H=205 V≥√3U_2f=187,234 V─ shart bajarildi;
4) I_2H=70,41 A≥I_2f=25.4 A─ shart bajarildi.
Barcha shartlar bajarildi, demak transformator tipini uzil-kesil tanlaymiz ─TS-25/0,66.
Transformatorni tanlash va tekshirgandan keyin uning ikkilamchi kuchlanishga keltirilgan parametrlari─induktiv X_t va aktiv R_t qarshiliklarini va transformatsiya koeffitsienti K_t ni aniqlaymiz:
O’_O = (2.6) R_T = (2.7) E_O = (2.8)
ΔR_kz─ transformatordagi qisqa tutashuv isroflari.

O’_O = 0,047 R_T = E_O =

Moslashtiruvchi transformatordan foydalanilganda esa kelgusi hisob-kitoblarda toʻg‘rilagichga ikkilamchi chulg‘am tomonidan hosil qilinadigan nominal kuchlanish U₂=U_2H= 205 V ulanishi hisobga olinishini e’tiborga olish lozim.


3. Sozlash tavsifnomasini hisob-kitob qilish
Sozlash tavsifnomasi ─ bu transformator chiqish kuchlanishining tahliliy yoki grafik koʻrinishida boshqarish burchagiga bog‘liqligi. Tavsifnomani qurish uchun boshlang‘ich sifatida oʻzgartgichning ish rejimi va ventil sxemasiga keltirilgan U₂ kuchlanish xizmat qiladi.
Hisoblangan rejim sifatida aktiv-induktiv yuklamada ishlagandagi uzluksiz toklar rejimi tushuniladi.Sozlash tavsifnomasi toʻg‘rilagichdagi va toʻg‘rilangan kuchlanish zanjiridagi kuchlanish tushuvi.
Oʻzgartgichda boshqarish burchagi α=0 boʻlgandagi toʻg‘rilangan kuchlanish qiymati quyidagicha aniqlanadi: U_dO = (3.1)
U_dO = 2,34 * = 276,955

Aktiv-induktiv yuklamaga ishlaganda uch fazali boshqariluvchi simmetrik koʻprikli toʻg‘rilagichning sozlash tavsifi uzluksiz toklar rejimida (3.1 rasm) quyidagi koʻrinishda boʻladi: U_dα=U_do∙Cosα(3.2)

3.1 rasm. Sozlash tavsifi U_da= f(a)
a burchakni 0⁰dan 90⁰gacha oʻzgartirib, sozlash tavsifini qurish uchun qiymatlarni hosil qilamiz.
3.2 formula boʻyicha boshqarishning minimal(a_n) va maksimal (a_k) sozlash burchaklari qiymatlarini hisoblaymiz:
U_damax=380V –maksimal kuchlanish, U_{da min}=38 V –minimal kuchlanish.


= 54.68⁰