Andijon mashinasozlik instituti “sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish” kafedrasi “buxgalteriya hisobi”

Asosiy vositalar korxonaga bir necha yo’llar bilan kirim qilinadi:
pul mablag’lari evaziga.
boshqa sub’ektlardan hadya sifatida
kredit hisobiga
qurilish yo’li bilan
o’z aktsiyalariga almashtirish orqali
boshqa aktivlarga almashish bilan


Asosiy vositalarni pul mablag’lari evaziga sotib olish. Asosiy vositalarni sotib olish qiymatiga, ularni sotib olish, olib kelish bilan bog’liq barcha xarajatlar, o’rnatish va ishga tayyorlash bilan bog’liq barcha xarajatlar kiradi. Asosiy vositalar pudrat usulida (ya’ni boshqa tashkilotlar orqali) sotib olingan bo’lsa, u buxgalteriya hisobida quyidagicha rasmiylashtiriladi:
1. Pudratchi (mol etkazib beruvchi)dan asosiy vosita olingan vaqtida, korxonani mol etkazib beruvchi oldida majburiyati vujudga keladi, ya’ni
Dt. Asosiy vositalarni sotib olish (turlari bo’yicha)
Kt. Mol etkazib beruvchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar
«Asosiy vositalarni sotib olish» schyotining debet aylanmasi asosiy vositalarni sotib olish, o’rnatish va ishga tushirish bilan bog’liq bo’lgan barcha xarajatlarni ko’rsatadi, kredit aylanmasi esa foydalanishga berilgan asosiy vositalar qiymatini aks ettiradi.

• 
  Mol etkazib beruvchilar yoki pudratchilarga pul to’langanda:
  

Dt Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar
Kt Hisob-kitob schyoti
2. Asosiy vositalar foydalanishga berilgan vaqtida:
Dt Asosiy vositalar (turlari bo’yicha)
Kt Asosiy vositalarni sotib olish (turlari bo’yicha)


Boshqa sub’ektlardan hadya sifatidaolingan asosiy vositalarni qiymati uni be-ruvchi tomon aniq ko’rsatilishi yoki ekspert yo’li bilan aniqlanishi mumkin. Bun-day yo’l bilan olingan asosiy vositalar, bir tomondan korxonaning asosiy vosi-talarini ko’paytirsa, ikkinchi tomondan, uning xususiy kapitali hajmini xam oshiradi.
Bunday operatsiyani buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi: