Andijon mashinasozlik instituti “sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish” kafedrasi “buxgalteriya hisobi”

13-MAVZU. BYUDJETLASHTIRISH VA XARAJATLARNI NAZORAT QILISH

1. 
   Byudjetlashtirish va uning korxona faoliyatini rejalashtirishdagi o’rni.
   
2. 
   Byudjetlashtirish obektlari va uning tabiati.
   
3. 
   Bosh byudjet, uning tarkibi va uni tuzish tartibi. Moslashuvchan va statik byudjet, uni tuzish asoslari.
   
4. 
   Kompyuterlashtirilgan byudjetlashtirish tizimlari.
   
5. 
   Daromad hisoboti byudjetlari: Sotish byudjeti. Ishlab chiqarish byudjeti.
   
6. 
   Bevosita materiallarni sotib olish byudjeti. Bevosita mehnat tannarxi byudjeti. Sotish va ma’muriy xarajatlar byudjeti.
   
7. 
   Balans byudjeti: naqd pul byudjeti. Kapital sarflar byudjeti. Byudjetlashtirilgan balans.
   
8. 
   Korxonaning ishlab chiqarish dasturini ishlab chiqish.
   
9. 
   Ishlab chiqarish zararsizligini tahlil etish.
   
10. 
    Xarajatlar va mahsulot tannarxini rejalashtirishning xususiyatlari. Javobgarlik markazlari va xarajatlarning kelib chiqish joylarini nazorat qilish.
    
11. 
    Bahoni shakllantirish bo’yicha qarorlar qabul qilish. Transfert bahoni shakllantirish. Segmentar hisobot va segmentlari bo’yicha hisobot tizimini tuzishning vazifalari hamda bosqichlari.
    

6. Tashkiliy faoliyat

N a z o r a t s a v o l l a r i.
6.1. A. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning faoliyati bo’yicha smeta tuzishning mohiyati, ahamiyati va zarurligini tushuntiring.
V. «Kattik smeta» va «egiluvchan smeta» tushunchalarini yoriting.
D. Ushbu smetalarni tuzishda qo’yilgan asosiy maqsadlarni tu-shuntiring.
6.2. «Xarajatlar bilan boshqarish tizimi» atamasini yoriting, ushbu tizimning asosiy elementlarini yoriting va tushuntiring. «Xarajatlar bilan boshqarish tizimini» joriy qilish natija-sida sub’ekt to’qnashadigan asosiy muammoni ajratib chiqari ng.
6.3. «Xarajatlarni nazorat qilish » atamasini yoriting. Kompa-niyadagi ishchilarning soni 200 odam, ishlab chiqarish hajmi 1.5 mln so’m, mahsulotning turi to’rtta. Ushbu sub’ektning maqsadini aniqlang va xarajatlarni nazorat qilish usulini tanlang. Ushbu tanlashni asoslang.
6.4. Quyidagitartibga asosan hisob yuritishning asosiy xusu-siyatlarini yoriting:
a. xarajatlarning ro’yobga chiqish markazlari
v. ma’sullik markazlari
d. rentabellik markazlari bo’yicha
6.5. A. Quyidagima’lumotlar mavjud:
a. pul mablag’’larining 01.01.02 qoldig’i:
- hisoblashish schetida 650000 so’m
- kassada 190000 so’m
- jami 840000 so’m
v. mahsulotlarni sotish bo’yicha debitor qoldiqlar:
01.12.01. ga 2800000 so’m
01.01.02. ga 4000000 so’m
d. sotish (jo’natish) bo’yicha ma’lumotlar:
yanvar 8700000 so’m
fevral 10600000 so’m
mart 11000000 so’m
Ushbu holatda sotilgan mahsulotlarning umumiy qiymatining 40 % naqd pulda va 20% keyingi oyda to’lanadi.
e. mahsulotlarni sotish:
noyabr 8600000 so’m
dekabr 9000000 so’m
Ushbu ma’lumotlar asosida yanvar, fevral va mart oylari uchun daromadlar bo’yicha kassaning yig’ma (kansolidatsiya) smetasini tuzing.
V. Pul mablag’’larining harakatini nazorat qilish da kassa smeta-sining boshqaruv hisobidagi ahamiyatini izohlang.
6.6. A. Quyidagima’lumotlarasosidasub’ektdasarflarbo’yichakassaningjamg’armasmetasinitayyorlang:

№