Andijon mashinasozlik instituti “sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish” kafedrasi “buxgalteriya hisobi”


Dt Olinadigan schyotlar -1800000 co’m Kt



Download 0,9 Mb.
bet114/238
Sana05.02.2023
Hajmi0,9 Mb.
#908128
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   238
Bog'liq
Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

Dt Olinadigan schyotlar -1800000 co’m
Kt Tovar sotishdan olingan daromad -1800000 co’m

Sotilgan tovarni ro’yxatdan chiqarib yuborish uchun esa uni sotildi, deb yozib qo’yish kerak. Buning uchun uning tannarxi haqidagi ma’lumot kerak bo’ladi. Faraz qilaylik, ushbu muomala bo’yicha tovarning tannarxi 1500000 co’mni tashkil qiladi:


Dt Sotilgan tovarning tannarxi -1500000 co’m
Kt Ombordagi tovarlar -1500000 co’m

Bunday yozuv, amaliyotda odatda tegishli jurnallarda amalga oshiriladi. Buni quyidagicha ifodalash mumkin:

Tovar-moddiy zahiralar” jurnali (schyot 2910)



Tartib raqami

Sana

Xo’jalik muomalasining mazmuni

Bog’lan.
hisob-varaq

debet

kredit

1.

6.03.
2018y.

Tovar - bolalar qalpoqchasi

9110




1500000







va hokazo


















jami oy davomida







2750000

Xuddi shu muomala sotilgan mahsulot tannarxini hisobga olish jurnaliga ham qayd etiladi:


Sotilgan tovarlar tannarxi” jurnali (schyot 9120)

Tartib raqami

Sana

Xo’jalik muomalasining
mazmuni




Bog’lan.
hisob-varaq



debet

kredit

1.

6.03.
2018y.

Tovar - bolalar qalpoqchasi




2910

1500000










va hokazo





















Jami oy davomida







2750000




Xuddi shu muomala “Olinadigan schyotlar” deb nomlanadigan jurnalda ham qayd etiladi:


Olinadigan schyotlar” jurnali (xisobvaraq 4010)

Tartib raqami

Sana

Xo’jalik muomalasining mazmuni

Bog’lan.
hisob-varaq



debet

kredit

1.

6.03.
2018y.

Tovar - bolalar qalpoqchasi

9020

1800000










va hokazo
















Jami




1800000




Tovar sotishdan olingan daromadlarni hisobga olish” jurnali
(xisobvaraq 9020 )

Tartib raqami

Sana

Xo’jalik muomalasi mazmuni

Bog’lan.
schyot

debet

kredit

1.

6.03.
2018y.

Tovar - bolalar qalpoqchasi

4010




1800000







va hokazo
















Jami







1800000

SHunday qilib, buxgalter ikkinchi qadamni ijro etdi.


3-Qadamda jurnallardagi yozuvlar bosh kitobga olib o’tiladi. Jurnallardagi yozuvlar buxgalterga moliyaviy axborotni o’z vaqtida qayd qilib borish va oylik, choraklik hisobotlar uchun umumlashtirish imkonini bersa, bosh kitobga axborotni jurnallardan ko’chirish- axborotni Schyotlarda saqlash usuli hisoblanadi. Bosh kitobga har oyda schyotlar bo’yicha umumiy debet va kreditso’mmalar qayd qilinadi. Bosh kitobda har bir schyot uchun alohida varaqlar ajratiladi. Bosh kitob shakli va vazifasi bilan tanishtirish uchun biz yuqoridagi misolni davom ettiramiz. Quyida bosh kitobning “Tovar-moddiy zahiralar” hisobvara-qasiga tegishli varag’ining shaklini keltiramiz:
2910 “Ombordagi tovarlar” schyoti

Oylar

ushbu schyotning debeti bo’yi-cha quyidagi schyotlarning krediti bo’yicha

jami
debet
bo’yicha

jami
kredit
bo’yicha

qoldiq

6010

2010

2310

9110










yil boshiga



















-

Yanvarь

2000000










2000000




2000000

Fevralь



















2000000

Mart
















1500000

500000

yil boshidan













2000000

1500000

500000

Ko’rib turganingizdek, bosh jurnalda alohida schyotlarda bo’lib o’tgan o’zgarishlarning jami o’z aksini topib, schyotlar bo’yicha hisobot davri oxiriga mavjud bo’lgan qoldiqni aniqlash imkoni paydo bo’lar ekan.
4-qadamda tuzatilmagan sinov balansi tayyorlanadi. Sinov balansini tuzish debet va kreditning tengligini tekshirish va tuzatuvchi jurnal yozuvlarining boshlang’ich nuqtasi uchun qulay ro’yxat tuzish uchun zarurdir.
Amalda tuzatilmagan sinov balansi yoki aylanma qaydnoma bosh kitob ma’lumotlariga asosan tuziladi. Quyida sinov balansini tuzish uchun foydala-iladigan jadval ko’rinishini keltiramiz:

T.r

Hisob-
varaq

Schyotlarning dastlabki qoldig’i

Hisobot davridagi aylanish

Schyotlarning yakuniy qoldig’i

debet

Kredit

debet

kredit

Debet

kredit

1

0120

160000000




560000




160560000




2

0220




1500000




100000




1600000




va h.k.














































Jami

1.560.500.000

1.560.500.000

783.000

783.000

1.410.500.000

1.410.500.000



5-qadamda tuzatuvchi jurnal yozuvlarining bosh jurnalda qayd qilinishi amalga oshiriladi. Tuzatuvchi yozuvlar amalga oshirilishining sababi shundaki, bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobida hisoblash, muvofiqlik va boshqa tamoyillardan foydalaniladi. Buning natijasida xo’jalik muomalalarining bilan ular bo’yicha pullik to’lovlarni amalga oshirish payti bir-biriga mos tushmaydi. Masalan, sotiladigan Mahsulotlar uchun to’lovlar oldindan qilingan bo’lishi, Mahsulot esa bir necha kundan so’ng jo’natilgan bo’lishi mumkin. Bunday holda hisobda aks ettirilgan muddati uzaytirilgan daromad ko’rinishidagi majburiyat mavjud bo’lib, keyinchalik buxgalter uni daromadlar schyotiga olib borishni yozib ulgurmagan bo’lishi mumkin. Bunday holatni tuzatish talab etiladi. Tuzatuvchi yozuvlarni xalqaro tajribada mavjud bo’lgan transformatsion qaydnomalardan foydalanish orqali amalga oshirish qulaydir. O’quv maqsadlarida biz bu registr o’rniga ishchi jadvaldan foydalanamiz.
Hisob tsiklining keyingi qadamlari ishchi jadval, bosh jurnal va bosh kitoblar yordamida amalga oshirilgani tufayli ularning amalga oshirilish tartibini ishchi jadvalni to’ldirish bosqichlarini ko’rib chiqish orqali izohlash zarur.

Ishchi jadval - bu hisob jarayonlarini soddalashtirish va hisobotlar tayyor-lash maqsadida umumlashtirish uchun qo’llaniladigan dastakdir. Uni tayyorlash hisob tsiklining bir qismi hisoblanmaydi. Biroq uning qo’llanilishi tuzatilgan sinov balansini, moliyaviy natijalar to’g’risida hisobotni, taqsimlanmagan foyda to’g’risidagi hisobotni va buxgalteriya balansini tayyorlashni soddalashtirishi mumkin.


Quyida ishchi jadval ustunlarining nomlari keltirilgan:

  1. schyotning nomi

  2. schyotining raqami

  3. tuzatilmagan (dastlabki) sinov balansi

  4. tuzatuvchi buxgalteriya o’tkazmalari

  5. tuzatilgan sinov balansi

  6. moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot

  7. taqsimlanmagan foyda to’g’risidagi hisobo

  8. buxgalteriya balansi

Ishchi jadvalning ustunlarini to’ldirish tartibi va mohiyatini yoritib berish ishchi jadvalning vazifasini anglashga yordam beradi.
Tuzatilmagansinov balansi - ana shu nomdagi ustunda tuzatilmagan sinov balansi ko’rsatilib, u aylanma qaydnomaning oxirgi - hisobot davri oxiriga schyotlarning qoldiqlari berilgan ustuni asosida to’ldiriladi. Sinov balansining debet va kredit ustunlari tekshirish uchun ko’shib chiqiladi, chunki debet va kredit tomon teng bo’lishi kerak.

a) tuzatuvchi yozuvlardan foydalanish.


Tuzatuvchi buxgalteriya o’tkazmalari.
Tuzatuvchi yozuvlarga qachon ehtiyoj tug’iladi? Tuzatuvchi yozuvlar o’zi nima uchun kerak?
Buxgalter oldingi qadamlardagi ishlarni qadamma-qadam bajarib chiqqandan so’ng davriy - choraklik, yillik hisobotlarni tuzishi kerak. Bu jarayon bir qarashda uncha murakkab emasdek tuyuladi. Beshta dastlabki qadamlarni bosib o’tishning o’zi hisobot tuzish uchun yetarlidek tuyuladi, lekin aslida bunday emas. Gap shundaki, ayrim hollarda ba’zi muomalalarni qayta ko’rib chiqish zarurati tug’iladi. Buning sababi esa yo’l qo’yilish ehtimoli mavjud hatoliklar, noaniqliklar, hisoblash usulidan foydalanish natijalaridir. Masalan, korxona uskunasining ijarasi uchun to’langan pul hisob-kitob raqamiga 2004 yil 1 oktyabr kuni qabul qilingan. 12 oylik ijara uchun oldindan to’langan bu summa 120000 cumni tashkil qiladi, deb faraz qilaylik. Ijara muddati 2004 yil 1 oktyabrdan 2005 yil 1 oktyabrigacha deb belgilangan. Pul raqamiga kelib tushgan kuni buxgalter ushbu muomala bo’yicha quyidagi yozuvni bergan edi:

Download 0,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   238




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish