Andijon mashinasozlik instituti "mashinasozlik texnologiyasi"

uukuk, ijodkorligi - bunda ekologiya soxasini boshkarish bilan boglik bulgan normativ-xukukiy xujjatlarni tayyorlash va kabul kilish mumkin buladi;

%utsuk,ni tatbщ etish - davlat tomonidan anik tadbirlarni amalga oshirish uchun kabul kilingan normativ xujjatlarni boshkarish jarayonida kullashni ta’minlash;

x;ukuk,ni mu u; o faza tsilish - davlatning ekologiya soxasini boshkarish va bu bilan boglik bulgan boshka talablarni uz vaktida bajarmaganlik uchun tegishli javobgarliklar belgilashi orkali amalga oshiriladi.

Ekologiya soxasida davlat boshkaruvini tashkil etishning aloxida metodlari xam mavjud bulib, bunda, albatta, kup mulkchilik va sub’ektlarning ushbu soxadagi xususiyatlari inobatga olinadi. Masalan, kursatmaning majburiyligi, chikarilgan buyruklarning davlat organlari tomonidan bajarilishi, davlat tomonidan ruxsat berilishi (ekologik ekspertiza uchun) va boshkalar.
Ekologiya soxasida davlat boshkaruvini amalga oshirish jarayoni davlat boshkaruvini mustaxkamlovchi uzining bir kator funktsiyalariga tayanadi.

1. 
   atrof tabiiy muxit sifatining normativlari va standartlari;
   
2. 
   ekologik monitoringning mavjudligi;
   
3. 
   tabiat resurslariga nisbatan ekologik kadastrning yuritilishi;
   
4. 
   ekologik ekspertizaning utkazilishi;
   
5. 
   ekologik nazoratni tashkillashtirish va olib borish;
   
6. 
   ekologik tulov va soliklarni undirish;
   
7. 
   ekologiya soxasidagi konunlarni buzganlik uchuy anik javobgarliklar mavjudligi.
   

Biz mavjud kursatilgan funktsiyalarni keyingi paragraf va boblarimizda anik va kengrok taxlil kilishga xarakat kilamiz.
Uzbekiston Respublikasida ekologik muammolarni xal etish bir kancha davlat organlarining birgalikda va chambarchas ish olib borishini takozo kiladi.
Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 11-moddasiga kura, Uzbekiston Respublikasi davlat xokimiyatining tizimi - xokimiyatning konun chikaruvchi, ijro etuvchi va sud xokimiyatiga bulinishi printsipiga asoslanadi.
Bu shundan dalolat beradiki, yukoridagi organlar uz xukukiy vakolatlari jarayonida ekologik muammolarni xal etishda davlatning ekologik siyosatini amalga oshiradilar.
Uzbekiston Respublikasining «Tabiatni muxofaza kilish tugrisida»gi konunida ekologiya soxasida davlat boshkaruvit katta e’tibor berilib, aloxida II bob «Davlat
xokimiyati va boshkaruv idoralarining gabiatni muxofaza etish ga taallukli xukukiy munosabaglarni tartibga solish soxasidagi vakolatlari» (7-11 modtsalar) deb nomlanadi.
Davlat boshkaruv organlarini ekologiya soxasidagi vakolatlariga karab tizimga bulish mumkin.
U mumiy va maxsus.
Umumiy vakolatli davlat boshkaruvi organlariga kuyidagilar kiradi:

• 
  Prezident va uning devon i;
  
• 
  Oliy Majlis;
  
• 
  Korakalpogiston Respublikasi Jukorgi Kengesi;
  
• 
  Vazirlar Maxkamasi;
  
• 
  Maxalliy xokimiyaglar.
  

Prezident ekologiya soxasidagi ishlarni amalga oshirish jarayonida Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93- moddasida kursatilgan yoki uz vakolatiga kiradigan boshka masalalarni xal etadi.
Shuningdek, Prezident uz vakolati doirasida:

1. 
   ekologiya soxasidagi konunlarni imzolaydi va shunga oid farmon, farmoyish va karor.zar kabul kiladi;
   
2. 
   ekologik xavfsiz muxitni ta’minlash uchun zaruriy chora- tadbirlar kuradi;
   
3. 
   Oliy Majlis tasdigit tabiatni muxofaza kilish kum i- tasining raisi lavozimiga nomzod takdim etadi;
   
4. 
   ekologik inkiroz yoki talofat kurgan x»ududlar yoki butun xud ud buyicha favkulodda xolat joriy etadi;
   
5. 
   respublika ichki va xalkaro ekologik siyosatiga doyr vakolaglarni amalga oshiradi va boshkalar.
   

Uzbekiston Respublikasi «Tabiatni muxofaza kilish tugrisida»gi konunning 7- moddasida Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Konunchilik palatasi va Senatining tabiatni muxofaza kilishga oid xukukiy munosabaglarni tartibga solish soxasidagi vakolatlari berilgan bulib, unga asosan Uzbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi Konunchilik palatasi va Senatining birgalikdagi vakolatlariga kuyidagilar kiradi:

• 
  tabiatni muxofaza kilish soxasidagi davlat siyosatining asosiy yunalishlarini belgilash;
  
• 
  davlat ekologiya dasturlarini tasdiklash;
  
• 
  tabiatni muxofaza kilish soxasidagi konunlarni ishlab chikish va kabul kilish;
  
• 
  xududlarni favkulodda ekologik vaziyat, ekologik ofat va ekologik xalokat zonalari deb e’lon kilish, bunday zonalarning xukukiy rejimini va jabrlanganlarning makomini belgilash;
  
• 
  tabiatni muxofaza kilish tugrisidagi konun xujjatlari ijrosi ustidan nazoratni muvofiklashtirib borish;
  
• 
  tabiiy resurslardan foydalanganlik uchun xakning chegara mikdorlarini belgilash, shuningdek tulovlarni undirish buyicha imtiyozlar belgilash;
  
• 
  konun xujjatlarida nazarda tutilgan boshka masalalarni xal kilish.
  

Amaldagi konunchilikka asosan atrof tabiiy muxitni muxofaza kilish va tabiiy resurslardan foydalanishning davlat boshkaruvini Uzbekiston Respublikasining konunlari va boshka normativ xujjatlariga muvofik Vazirlar Maxkamasi amalga oshiradi.
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining tabiatni muxofaza kilish soxasidagi vakolatlari kuyidagilardir:

• 
  tabiatni muxofaza kilishga doyr yagona siyosat yuritish;
  
• 
  tabiat resurslaridan foydalanishni tartibga solish;
  

-tabiiy resurslarga nisbatan tabiat kadastri yuritilishi
tartibini belgilash va bunday kadastr yuritilishini ta’minlash, respublika axamiyatiga molik tabiiy resurslarning zaxiralarini tasdiklash;

• 
  ekologiya jixatidan tang vaziyatlar, tabiiy ofatlar va falokatlarning oldini olish yuzasidan chora-tadbirlar ishlab chikish;
  
• 
  tabiiy ofatlar va yirik avariyalarning okibatlarini tugatish chora-tadbirlarini amalga oshirish;
  
• 
  tabiiy resurslardan foydalanganlik, atrof tabiiy muxitni
  
• 
  tabiiy resurslardan foydalanganlik, atrof tabiiy muxitni ifloslantirganlik, chikindilar, zararli ta’sir etuvchi boshka narsalar joylashtirib tashlaganlik uchun xak tulash tartibini, shuningdek tabiiy resurslardan foydalanish, chikindilar joylash- tirish limitlarini belgilash;
  
• 
  ekologiya maorifi va tarbiyasi tizimini yaratish xamda uning amal kilishini ta’minlash;
  
• 
  tabiatdan aloxida tartibda foydalaniladigan xududlarning chegaralarini, tabiatni muxofaza kilish va xujalik faoliyati rejimlarini tasdiklash;
  
• 
  tabiatni muxofaza kilish va tabiatdan foydalanish soxasida davlatlararo munosabatlarni rivojlantirish;
  

Uzbekiston Respublikasining konun xujjatlarida nazarda tutilgan boshka tadbirlarni amalga oshirish Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining vakolat doirasiga kiradi.
Atrof muxitga zarar yetkazayotgan tadbirkorlik sub’ektlari xisoblangan maxalliy axamiyatga molik ob’ektlarning faoliyatini tuxtatib kuyish (favkulodda vaziyatlar, epidemiyalar xamda axoli- ning xayoti va salomatligi uchun boshka real xavf yuzaga kelishining oldini olish bilan boglik xolda faoliyatni un ish kunidan kup bulmagan muddatga tuxtatib kuyish xollari bundan mustasno) yoki tugatish va kayta ixtisoslashtirish, shuningdek ularga berilgan tabiiy resurslardan foydalanish xukukiga doyr ruxsatnomani bekor kilish sud tartibida amalga oshiriladi.
Maxsus tizimga kiruvchi davlat organlari ekologiya soxasidagi tegishli vakolatlariga karab, kompleks, tarmokrararo va funktsional guruxlarga bulinadi.

1. 
   Kompleks guruxlarga kiruvchi davlat organlari kuyidagilardir:
   

• 
  Tabiatni muxofaza kilish davlat kumitasi;
  
• 
  Soglikni saklash vazirligi;
  
• 
  Davlat sanitariya nazorati;
  
• 
  Uzgidromet;
  
• 
  Favkulodda vaziyatlar vazirligi;
  
• 
  Uzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi.
  

2. 
   Tarmotslararo guruuga kuyidagilar kiradi:
   

• 
  Kishlok va suv xujaligi vazirligi;
  
• 
  Urmon xujaligi bosh boshkarmasi;
  
• 
  Geologiya va mineral resurslar davlat kumitasi;
  
• 
  Ichki ishlar vazirligi;
  
• 
  Er resurslari davlat kumitasi;
  
• 
  Uzbalik.
  

3. 
   Funktsional guruuga kuyidagilar kiradi:
   

• 
  Ichki ishlar vazirligi;
  
• 
  Bojxona kumitasi;
  
• 
  Solik kumitasi;
  
• 
  Er ka’rini geologik uR^ganish> sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat kilish davlat inspektsiyasi;
  
• 
  Davlat veterinariya nazorati va boshkalar.
  

Yukorida nomlari kursatib utilgan barcha vazirlik, idora va kumitalar ekologiya soxasida boshkaruv va nazorat etish ishlarini amalga oshirish jarayonida Uzbekiston Respublikasi konunlariga kat’iy amal kiladilar, Prezident farmonlari va Vazirlar Maxkamasining barcha karorlari xamda Oliy Majlisning karorlarini bajaradilar, shuningdek uz nizomlari va boshka normativ xujjatlarga tayanib ish olib boradilar.