Andijon mashinasozlik instituti "mashinasozlik texnologiyasi"

13-mavzu. Atrof-muhit himoyasida muhandislik chora-tadbirlarini belgilash

Reja:

1. 
   Atmosfera havosini zararli gazlardan tozalash usullari
   
2. 
   Avtotransport vositalaridan chiqadigan zararli gazlarni kamaytirish usullari
   
3. 
   Atmosfera havosini changlardan tozalash usullari
   

Atmosfera xavosiga chikariladigan zaxarli chikindilar kuyidagi usullar erdamida tozalanadi:

1. 
   Xul va kuruk usulda tozalash.
   
2. 
   Absorbciya
   
3. 
   Adsorbciya, katalizatorlar erdamida issiklik energiyasi erdamida tozalanadi. Atmosfera xavosiga chikariladigan kuruk chang zarrachalari (ulchamiga kura)
   

kuyidagi moslamalar erdamida tozalanadi:

1. 
   Chang chuktirgich kameralar. Kameraga yuborilaetgan chang aralash xavo tarkibidan chang zarrachalari markazdan kochma kuch asosida kameradagi tusik va devorlarga urilib, chukma xosil kiladi. Kamera 100 mkr. dan yukori bulgan kattik zarrachalarni ushlab kolishga ixtisoslashgan. Kameraga yuboriletgan xavo tezligi 1 m/sek gacha bulganda uning tozalash unumdorligi 60-80 % ni tashkil kiladi. Tezlik oshganda unumdorlik pasayadi va chukgan chang xarakatga kelib ikkilamchi ifloslanishni vujudga keltiradi. Kamera ketma-ket tozalash uslubi kullanilganda birlamchi tozalagich vazifasini utaydi. Kamera maxalliy sanoat korxonalarida: paxta tozalash zavodlarida (changalok, barg, kum) tukimachilik ip yigiruv
   

fabrikalarida (turli xil chikitlardan) egochni kayta ishlash korxonalarida (egoch kipiklaridan) tozalash uchun kullaniladi.
Atmosfera xavosiga chikarilaetgan chang zarrachalaridan tozalashda ciklonlardan foydalaniladi. Ciklon suzi grekcha terminidan olingan bulib, aylanma xarakat ma`nosini bildiradi.Ciklon 1886 y. nemis ixtirochisi S.M.Mard tomonidan yaratilgan Ciklonlarga yuboriletgan iflos xavo tarkibidagi chang zarrachalari markazidan kochma kuch asosida ciklon devorlariga urilib bunkerga tuplanadi.
Ciklonlar diametri 400 mm-2500 mm gacha batareyali ciklonlarning (5-16 ta) diametri 400-1600 mm gacha, mul`ti ciklonlar (5 tagacha) ning diametri 160-600 mm gacha buladi.
Ciklonlar erdamida atmosfera xavosiga chikadigan 30-40 mk li chang zarrachalari 95% gacha, 20-30 mk li 90 %, 5-10 mk 80% mk. dan kichik chang zarrachalari 60 % gacha tozalanadi.
Ciklonlarning chang tutgich kameralaridan afzalligi: yukori bosim va xaroratda, yukori xavo xarakatidan kat`iy nazar chuktirgan chang kayta xarakatlanmaydi. Atmosfera xavosiga chikaetgan 5 mk. dan kichik chang zarrachalaridan tozalashda Ao Skrubberlardan foydalaniladi.
Skrubberlar xam ish uslubiga kura ciklonlarga uxshagan bulib, farki namlagichlar, buglagichlar (suv,ishkor, tuz) eritmalari erdamida nafakat chang, balki gaz aralashmalaridan xam tozalashga ixtisoslashgan.
Skrubberlarni ishlatish jaraenida suv, ishkor, tuz eritmalaridan foydalaniladi, bu uz navbatida skrubber kismlarini korreziyaga uchratib ishdan chikishga sabab buladi, shu tufayli ishlab chikarishda undan keng foydalanilmaydi.