Андижон машинасозлик институти “машинасозлик” факультети “ТЎҚимачилик саноат маҳсулотлари технологияси”

 
 
 
 

---

Detallarga mexanik ishlov berish texnologik jarayoni 
 
Texnologik jarayonlar ishlab chiqish va iqtisodiy prinsipga asoslanadi. 
Texnik prinsipga muvofiq ravishda loyixalanayotgan texnologik jarayon berilgan 
buyumni tayyorlash uchun qo’yilgan texnik shartlarni va ishchi chizmadagi barcha 
talablarni bajarilishi to’la ta'minlanishi shart. 
Iqtisodiy prinsipga muvofiq ravishda buyum tayyorlash va ishlab chiqarishni 
eng kam chiqimlar bilan olib borilishi kerak. Buyum tayyorlashning texnologik 
jarayoni ishlab chiqarishning texnik imkoniyatlaridan eng yuqori darajada 
foydalangan xolda eng oz vaqt sarflanib eng kichik tannarx bilan bajarilishi kerak. 
Mexanik ishlov berish texnologik jarayonini loyixalashdan maqsad detal 
tayyorlash jarayonini zaruriy texnik iqtisodiy xisob kitoblari va qabul qilingan 
variantlarini asoslarini to’la tushuntirib berishdir. Texnologik xujjatni tuzish 
natijasida maxsus texnik xodim va ijrochi ishchilar loyixalangan texnologik 
jarayonni korxonada amalga oshirish uchun zarur bo’lgan ma'lumotlar va yo’l 
yo’riqlar olinadi. Texnologik ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan ishlab chiqarish 
vositalarini, buyumni tayyorlash mehnat xajmini va tan narxini aniqlash 
imkoniyatini beradi. Ob'ektga va ishlab chiqarish shartiga ko’ra texnikaviy 
jarayonlar yakkalab va tipavoyga bo’linadi. Mexanik ishlov berish texnologik 
jarayoni loyixalash uchun boshlang’ich ma'lumotlar to’planadi. 
Yangi 
qurilayotgan 
zavodlar 
uchun 
texnologik 
jarayonlar 
loyixalanayotganda boshlanqich ma'lumotlar bo’lib quyidagilar xizmat qiladi: 
• 
detalning konstruktiv shaklini va o’lchamini belgilovchi ishchi 
chizmalar; 
• 
detalni tayyorlashdagi texnik shartlari ishlov berilayotgan yuzalarni 
aniqlash va sifatini qamda, maxsus shartlarni xarakterlovchi; 
• 
buyumni ishlab chiqarish xajmi; 
• 
buyumni ishlab chiqarishda rejalashtirilgan mashinalar, mexanizmlar 
ularni ishlab chiqarish jarayonida buyum xisoblanadi. 

---

Buyum
– deb korxonadi ishlab chiqarilishi kerak bo’lgan ishlab chiqarish 
predmetiga yoki ishlab chiqarish predmetlari to’plamlariga aytiladi. Texnologik 
jarayon o’z navbatida operasiya, o’rnatish, o’tim va o’zgartirishlardan iborat 
bo’ladi. 
Operasiya
– deb bitta yoki bir nechta detallarga bir ishchi joyida ishlov 
berish texnologik jarayoni tugallangan qismiga aytiladi. Operasiya detalni bir yoki 
bir nechta o’rnatish bilan bajariladi. 
Detalga aylanma moslama yordamida ishlov berilayotganda moslamani aniq 
bir xolatida bajariladigan operasiyani aniq bir qismi pozitsiya deyiladi.
U ham o’z navbatida nomerlanadi. Keskichni kesish rejimi yoki ishlov 
berilayotgan yuzani uzgarmagan qolatdagi operasiyaning qismi utish deb ataladi. 
O’zgarish o’z navbatida o’tishlardan iborat bo’lishi mumkin.