Andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya va botanika kafedrasi

Genomning DNK darajasidagi tahlili.
Genomning DNK darajaidagi tahlili 3 bosqichda amalgam oshiriladi.
1. Obyektni tanlash.
2. Tanlangan obyektga mos metodni tanlash
3. Natijalarni 3 takroriy tajriba asaosida xulosalash.
Dnk tahlilining qo`llaniladigan sohalari.
1. O`simliklar va hayvonlar sistematikasi.
2 Tibiiyotda (patogen mikroorganizmlar zararini kamaytirish)
3. Tibiiy diagnostika (tashxis qo`yish)
4. Sud ekispirtizada
5. Kriminalistikada
6. Edinfikatsiayalanish (Shaxsni aniqlash)
7. arxealogiya , poleantalogiya va etnogenetika
Polimeraza zanjiriy reaksiyasi (PZR) metodi molikulyar biologiyada juda muhim o‘rin tutib, ushbu usul 1983-yili Koliforniyadagi setus kompaniyasining bioximigi Keri Myullis tomonidan kashf etilgan. Bu revalutsion kashfiyot uchun Keri Myullis 1993-yilda Nobel mukofotiga sazovor bo‘ldi. PZR usulini yaratilishida DNK polimeraza fermentining kashf etilishi sabab bo‘lgan. Bu ferment PZR metodi bo‘yicha boradigan analiz jarayonlarini 38 katalizlaydi va ―nazorat‖ qiladi. Bu fermentning muhim ahamiyati shundaki, u issiqlikka chidamli bo‘lib, u ancha yuqori haroratda ham o‘z faolligini yo‘qotmaydi. Uning faolligini namoyon etuvchi optimal temperatura 72 0C dir. Ko‘pgina PZR bilan olib boriladigan reaksiyalar deyarli yuqori temperaturada olib boriladi. PZR tekshiruvlar paydo bo‘lgandan beri, kundan kunga uni turli sohalarda qo‘llash imkoniyatlari kengaymoqda. Ma‘lumki hozirgi kunda PZR yordamida tashxis qilish rivojlanib bormoqda. PZR analizi 3 ta bosqichda olib boriladi:
1. DNK ajratib olish;
2. DNK fragmentlarining amplifikatsiya.
3. DNK amplifikal maxsulotining deteksiyasi. PZR metodi asosida tabiy jarayon yotadi – DNK matritsasining komplementar qurilishi .DNK polimerazasi fermenti yordamida bu reaksiya DNKreplikatsiyasi nomi bilan ataladi.
Genomning RNK darajasidagi tahlili
Matritsa ribonuklein kislota (mRNK, ma’nodosh so’z iRNK) oqsillarningbirlamchi tuzilishi (aminokislotalar ketma￾ketligi) haqidagi ma'lumotni o'z ichiga olgan RNK . mRNK transkripsiyada DNK asosida sintezlanadi, keyinchalik oqsillarni sintez qilish uchun matritsa sifatida transkripsiyada ishlatiladi. Shunday qilib, mRNK genlarning ekspressiyasida muhim orin tutadi.
Odatda yetuk mRNK ning uzunligi bir necha yuzdan bir necha ming nukleotidga teng. Eng uzun mRNKlar RNKni o'z ichiga olgan viruslar, masalan, pikornaviruslardir, ammo bu viruslarda mRNKning barchagenomlarini hosil qilishini unutmaslik kerak.