Andijon davlat universiteti pedagogika fakulteti psihologiya kafedrasi

3.2. Tarbiya jarayonining samaradorligini oshiruvchi psixologik ta’sirini  

tajriba asosida o’rganish 

Hozirgi kunda oilada bolalarni tarbiyalash masalasiga har qachongidan ko‘ra 

katta  ahamiyat  berilmoqda.  Bu  mavzu  doimo  barcha  ota-onalarni  ham,  katta 

kishilarni ham qiziqtirib, shuning bilan birgalikda tashvishlantirib kelgan. Tarbiya 

jarayonida,  u  hoh  oilada  bo‘lsin,  hoh  maktabda  bo‘lsin  bolaning  psixologiya 

xususiyatini  hisobga  olmaslik  kelajakda  eng  katta,  tuzatib  bo‘lmas  xatoliklarga 

yo‘l qo‘yish demakdir. 

O‘ylab qaraydigan bo‘lsak, bolaning tabiatini, qiziqishini, eng muhim ichki 

dunyosini  bilmay,  o‘rganmay  turib  ular  bilan  tarbiviy  ish  olib  baradigan  bo‘lsak, 

amnmizki,  tarbiyada  ko‘zlangan  maqsadga  erishish  ancha  qiyin.  Inson  bolalik 

paytidan ota-onasi, akalari, opalari,o‘rtoqlari, umuman atrofdagi kishilar u yoki bu 

xuqlni  taqlidan  o‘ziga  singdirib  boradi.  Shuning  uchun  ham  xalqimiz  “kattalar 

odobi  bolalar  kamoli”,  deb  bejiz  aytishmagan.  Modomiki  .  ma’naviy  go‘zal 

qilayotgan  odamiylik  va  shunga  o‘xshash  sifatlar  zamirida  axloq  muhim  o‘rinni 

egallar  ekan.  Demak,  biz  avvalo  farzandlarimizning  ruhiyatini  barcha  salbiy 

ta’sirlaridan poklashimiz va ularni sog‘lom fikrlashga, ya’ni xadisda aytilganidek. 

“Kimki  o‘zining  yaxshi  ishidan  quvonsa,  yomon  ishidan  xafa  bo‘lsa.  Demak  u 

haqiqiy  mumkindir”,  degan  rivoyatga  amal  qilishga  o‘rganib  borishimiz  lozim 

ekan. 

Onalarning tarbiyachilik xususiyatlarini aniqlash uchun turli kasb, yoshdagi 

52 nafar xotin qizlar jalb etildi. Shulardan 26 tasi qishloq onalaridir. 

13  ta  savoldan  iborat  bo‘lgan  metodikalar.  Shuningdek,  o‘z  tadqiqotimizni 

ko‘proq  faktlar  bilan    to‘ldirish  maqsadida  oilada  ota-ona  va  bola  munosabatini 

qanday  ekanligini  yana  bir  karra  tasdiqlash  maqsadida,  yana  bir  metodikadan 

foydalandik.  Metodikaga  asosan.  Tuzilgan  13  savoldan  xar  biriga  ma’lum  bir 

belgilangan ballar bilan ifodalanuvchi javoblar berildi. Bu tekshirishimizga asosan, 

yuqori sinf o‘quvchilari ota-onalarida utkazildi. Va ushbu natijalarga erishildi.  

---

63 

 

O‘tkazilgan tajriba jadvali quyidagicha. A 3, B 2, V 1.