Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

110
-раем.
Росянка: 
1
 — ўсимлик-
нинг умумий куриниши: 
2, 4 —
безсимон туклар; 5 — безсимон

---

11 
l-раем.
Ғамловчи илдизлар: 
1, 2 —
 сабзи; 
3—
 ^шолғом; 
5, 6,
7 — лав-
лаги. Поя билан илдиз Чегараси пунктир чизиқ билан, ксилсма қорз
рангда кўрсатилган.
тегиб, сўнгра унга кириб ўсимликка таянч бўлади. Бу ил­
дизлар ҳисобига ўсимликнинг пастки қисмида юзага ке- 
лувчи қўшимча илдизлари ҳам ҳавойи илдизларга мисол 
бўла олади.
Нафас олувчи илдизлар. Бундай илдизлар тропик ша­
роитда, денгиз ва океанларнинг ботқоқли қирғоқларида 
ўсадиган дарахтларда учрайди. Масалан, авиценния ўсим- 
лигида жуда мураккаб илдиз системаси шаклланади, унинг 
таркибида юқорига вертикал ўсиб чиқадиган нафас олув­
чи илдизлари бўлади. Бу илдизларнинг учидаги тирқиш- 
лардан ҳаво кириб, аэренхима орқали сув остидаги орган- 
ларга етиб боради (113-расм). Нафас олувчи илдизларга 
ботқоқ кипариси ҳам мисол бўла олади.
Ходул илдизлар. Бундай илдизлар ҳам ўша авиценния 
ўсадиган жойлардаги дарахтларда учрайди (масалан ризо- 
фора). Жуда шохлаган бундай илдизлар дарахтларга юм- 
шоқ лойли қирғоқларда ҳам ўзини мустаҳкам тутиб туриш 
имконини беради.
Устунсимон илдизлар. Бундай илдизларни Ҳиндистон- 
да ўсадиган баньян ўсимлигида кўриш мумкин. Устунси-

---

мон илдизлар дарахтнинг 
горизонтал пояларида қў- 
шимча илдиз сифатида 
ҳосил бўлади ва пастга 
қараб ўсади. Ерга етгандан 
кейин улар тармоқланади 
ва устунга ўхшаб дарахт та- 
насини кўтариб туради 
(114-расм).
Илдиз тугунаклари (Бак­
терия тугунаклари). Тугу- 
наклар дуккакдошлар оила- 
сига кирадиган ўсимликлар 
илдизида бўлади. Улар асо­
сан шакди ўзгарган ён ил­
дизлар бўлиб, Radicicola 
туркумига кирадиган бак­
териялар билан симбиоз 
\аёт кечиришга мослашган. 
Бу бактериялар илдиз тук­
чалари орқали кириб, ил­
диз тугунакларини ҳосил 
қилади, бунда бирламчи 
пўстлоқтўқималари кўпроқ 
ривожланади. Илдиз тугу-