Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

1798 йили “Ўсимликлар метаморфози” асари нашр эт
ди. Бу асарида уруғпалла гулбарг (гулкоса, гултож), ч;
чи, уруғчи кабилар оддий вегетатив (лот. вегетатиу
ўсиш) баргнинг шакли ва функцияси ўзгаришидан ке
чиққан деган ғояни илгари сурди. XIX аерда ўсимли
сақлаб турувчи вегетатив органларни поя, барг, илд]

---

ажратганлар. Ўша даврда бу органларнинг келиб чиқиши
тўғрисида аниқ бир фикр ҳам бўлмаган. Фақат XX аерда
риниофитлар аниқлангандан сўнг илдиз, поя ва барг ди­
хотомик тармоқланмаган теломдан ривожланганлиги маъ­
лум бўлди.
Телом назариясига биноан ўсимликларнинг эволюци­
он тараққиётида теломнинг 
ст ер и л и за ц и я
(лот. с т е р и -
л и е — меваеиз наелланиш) натижасида вегетатив шохча
ёки 
к у а л о и д
(юнон к у а л о с — новда (поя), э д о с — туе,
қиёфа) ҳосил бўлган. Куалоиднинг учки шохчасида спо-
ранги ва остида 
р и зо и д
ёки 
р и зо м о и д
(юнон, р и з а — ил­
диз, э д о с — туе, қиёфа) ҳосил бўлган. Теломнинг диф-
ференцияланишидан ер устки спорофитидан дастлабки ди­
хотомик шохланиш, ер остки қисмидан — ризомоидин
(ҳақиқий илдиз) тараққий этган.
Бинобарин, эволюция жараёнида даставвал новда, ун­
дан кейин илдиз ривожланган. Кейинчалик новдадан кур-
так, барг; илдиздан эса илдиз тукчалари ва ён илдизлар
тараққий этган. Учки хужайра (ўсиш нуқтаси) билан асос
(туб) ўртасида кутблилик юзага келган.
3-§. Ў С И М Л И К Л А Р Т У З И Л И Ш И Д А ГИ У М У М И Й
ҚО Н У Н И Я ТЛ АР
ҚУТБЛИЛИК. ЎсимликларниНг морфологик юқори ва
куйи учларга эга бўлишига