Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

Феллема 
— ўлик ҳужайралардан ташкил топган кўг 
қаватли тўқима (35-расм, 1, Ф). У ҳимоя вазифасини ба­
жаради.
Феллоген 
— асосий паренхима ҳужайраларидан ҳосш 
бўлган бир қатор меристема ҳужайралари бўлиб, эпидермг 
остида жойлашган. Баъзан у тўғридан-тўғри эпидерманин] 
ўзидан қам ҳосил бўлиши мумкин (масалан, толларда, 35- 
расм, 2). Айрим ҳолларда ички пўстлоқ ҳужайралар қава- 
тидан ҳосил бўлиши мумкин (35-расм, 3). Феллоген ўзидағ 
ташқарида пўкак қатламини, ичкарида эса тирик хужайра- 
ларни — феллодермани ҳосил қилади ва бир қаватлигичг 
қолади (масалан, бузина-маржондарахтда, 35-расм, 1).
Феллогендан ҳосил бўлган пўст (пўкак ҳужайралари] 
дастлаб юпқа бўлиб, кейинчалик иккиламчи пўст ҳосш 
қилади ва унинг қатламларида суберин, мум тўпланиб аста- 
секин тўйиниб, пўкакланиш содир бўлади. Шу вақтдаг 
бошлаб ҳужайралар тириклик хусусиятини йўқотади ва ичк
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ҳаво билан тўлиб 
қолади. Пўкак ҳу- 
жайралари ораси­
да ҳужайралараро 
бўшлиқ бўлмайди.
Улар деярли еми- 
рилмайди, узлук­
сиз пайдо бўлаве- 
ради.
Пўкакнинг асо- 
сий 
а \а м и я т и
пўстлоқ ҳужайра- 
лари таркибидаги 
сувнинг буғланиб, 
қуриб қолишидан 
сақлайди. Пўкак 
ҳар хил (касаллик- 
ларни чақирувчи) 
организмларни та- 
нанинг ички қат- 
ламларига ўтказмайди. Кўп йиллик пўкак дарахт ва шох- 
чаларнинг танасига мустаҳкамлик бериб туриш вазифаси­
ни бажаради. Феллоген шикастланган танани янги пўкак 
қават билан таъминлайди. Пўкак хужайралари ҳаво билан 
тўлиб иссиқликни жуда ҳам оз ўтказади. Шу сабабдан ўсим- 
ликларнинг танасида ҳарорат доимий равишда бир хилда 
сақланади.
Баъзан пўкак ҳужайралари таркибида кристаллар шак- 
лидаги моддалар тўпланади. Масалан, беш-олти йиллик 
қайиннинг поя ва новдаларидаги пўкак хужайраларида 
бетулин деган модда тўпланиб о қ ранг беради.
Узоқ вақт давомида қалинлашган поя ва илдизларнинг 
перидермаси деформацияга (лот. д е ф о р м а ц и о — бузи- 
лиш) учраб, пўкакнинг ўлик ҳужайралари чўзилади ва 
бўртиб қолади. Шу вақтда тургор босимь ҳолатидаги фел- 
логендан ҳосил бўлган ёш пўкак ҳужайралар, ўлик қатлам 
бўлиб, ёрилиб ажралади, уларнинг ўрнини янгитдан ҳосил 
бўлганлари эгаллайди.
Пўкак остидаги ёш паренхима ҳужайраларда доимо газ 
алмашинуви бўлиб туради. Бу жараён перидерма тўқима-