Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

қиёфа) ҳосил бўлган. Куалоиднинг учки шохчасида спо-
ранги ва остида 
р и зо и д
ёки 
р и зо м о и д
(юнон, р и з а — ил­
диз, э д о с — туе, қиёфа) ҳосил бўлган. Теломнинг диф-
ференцияланишидан ер устки спорофитидан дастлабки ди­
хотомик шохланиш, ер остки қисмидан — ризомоидин
(ҳақиқий илдиз) тараққий этган.
Бинобарин, эволюция жараёнида даставвал новда, ун­
дан кейин илдиз ривожланган. Кейинчалик новдадан кур-
так, барг; илдиздан эса илдиз тукчалари ва ён илдизлар
тараққий этган. Учки хужайра (ўсиш нуқтаси) билан асос
(туб) ўртасида кутблилик юзага келган.
3-§. Ў С И М Л И К Л А Р Т У З И Л И Ш И Д А ГИ У М У М И Й
ҚО Н У Н И Я ТЛ АР
ҚУТБЛИЛИК. ЎсимликларниНг морфологик юқори ва
куйи учларга эга бўлишига 
к утбл и л и к
деб аталади. Ҳар
бир ўсимлик ўзининг юқори томондан (юқори қутбидан)
новдалар, қ у й и т о м о н и д а н (пастки кутбидан) эса ил­
дизлар чиқаради (7-расм). Қутблилик фақат морфологик
сабаблар натижасида содир бўлмасдан, балки физиологик
характерга ҳам эга. Масалан, ҳосил бўлган моддаларнинг
пўстлоқ бўйлаб ҳаракати морфологик ва физиологик кут-
блиликка боғлиқ. Органларнинг эволюцион тараққиётига
қараб кутблилик оддий ва мураккаб бўлиши мумкин. Бир
ҳужайрали сувўт хламидомонада (1-расм, 1) ҳаракатчан
бўлганлиги сабабли олд ва орқа кутбларга эга. Ундан анча
мураккаброк, тузилишга эга бўлган каулерпа (2-расм, 3),
сфацеларна (4-расм, 3)да ҳам кутблилик аниқ кўринади.
Мураккаб кутблилик юксак ўсимликларга хосдир. Қалам-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ча қилинганда ҳамма ўсим-