Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

Бу жараён тахминан 650 млн йил аввал жаҳон сув ҳавзала-
рининг қирғоқларидаги қияликларда содир бўлган. Ибти­
доий кўп хужайрали автотроф сувўтларнинг ҳужайраси
қалин пўст билан ўралган бўлиб, субстратга бириккан, бу
ҳар хил экологик омиллар (шамол, сув тўлқини ва бош-
қа)нинг сакданишига имкон яратган. Оддий тузилишга эга
бўлган кўп хужайрали тубан ўсимликлардан Gooksonia
қазилма ҳолида топилган.
Узоқ давом этган эволюция давомида ҳужайранинг ҳар
томонлама бўлиниши натижасида бўғинларга ажралган кўп
ҳужайрали сувўтлар ҳамда замбуруғлар ривожланган.
Ҳозирги замон кўп хужайрали сувўтлар агар кўпайиш
органларини ҳисобга олмасак, икки-уч ҳужайрадан таш­
кил топган. Фақатгина мураккаб тузилишга эга бўлган
денгиз сувларида ўсадиган қизил ва қўнғир сувўтларда
хужайраларнинг сони ўнтагача бўлади.
Ўсимлик ҳужайрасининг дифференцияланиши уларни
тўхтовсиз ўсишига сабабчи бўлади. Ўсимликлар ҳайвон-
лардан фарқли ўлароқ, оралаб бўлса ҳам умр бўйи ўсиб,
янги ҳу^айралар ҳосил қилиб туради.
Ўсимликларнинг умр бўйи уларда бўлиниш йўли би ­
лан янги ҳужайралар пайдо қилиб ўсиши 
ҳ о с и л қилувчи
тўқималарга боғлиқ.
Сувўтларда ҳосил қилувчи ҳужайра талломининг учида
жойлашган бўлиб, унга апикал ўсиш (лот. a p e x — чўққи)
деб аталади. Апикал ўсишни диктиота ва сфацеларна (4-
расм) сувўтларида учратиш мумкин. Ҳар бир шохчанинг
учида битгадан учки ҳужайра бўлиб, унинг бўлинишидан
бошқа шохча ҳужайралари ҳосил бўлади. Баъзан талломи­
нинг ўсиши бўғин оралиғидан ҳам бўлади. Бундай ўсишга
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4
-расм.
Сувўтларда апикал (учки қисмидан) ўсиш: