Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

Гулқўрғони бўлмаган гуллар: 
1
 — белокрилник; 
2 —
 шум-
толнинг икки жинсли гуллари; 
3
ва 
4 —
 толнинг бир жинсли гуллари;
крл
 — қоплағич барг; 
н
 — нектардон; 
т
 — уруғчи (тумшуқча); 
ч
 — чангчи.
найча ва “тишчаларнинг” узунлиги инобатга олинади. Ко- 
сачабарглар актиноморф ва зигоморф шаклда бўлади.
Косачабаргларнинг асосий вазифаси ғунча ҳолидаги 
гулнинг ёш ва нозик аъзоларини гул очилгунча ҳимоя 
қилишдан иборат. Баъзан косача гул очилиши билан ту­
шиб кетади, бу хусусият кўкнордошлар оиласига хос бел- 
гидир. Бошқа оилалардан масалан, лабгулдошлар оиласи- 
да косача гул очилгандан кейин ҳам саьутнади ва мевалар 
сақланадиган жой бўлиб хизмат этади (масалан, кўкпа- 
ранг=лагохилус, кийикўт, маврак, хапри=хипри ва бош- 
қалар). Кампирчопондошлар оиласида косачанинг найча- 
си узун ва илмоқли бўлиб, ҳайвонларга ёпишади ҳамда 
меваларнинг тарқалиши учун хизмат қилади. Баъзан ко­
сача морфологик жиҳатдан шаклан ўзгариб кетади. Маса­
лан, Ўрта Осиёда кенг тарқалган ва халқ тилида пақ-пақ 
(физалис) деб номланган ўсимликда косачабарглари кич- 
кина бўлсада, мева ҳосил қилган вақтда косачанинг най- 
часи кучли ўсиб, узунлиги 5—6 см, эни 4—5 см га етади- 
ган пушти қизил пуфакчага ўхшаб қолади.
Узбекистон, Туркманистоннинг тоғларида ўсадиган 
тиканли ксерофит (юнон. к с е р о с — қурғоқ; ф и т о н — 
ўсимлик) (акантолимон; қизилтикан, кампирмурч)нинг 
косачабарглари қизил рангда бўлади. Мураккабгулдошлар 
оиласининг баъзи вакиллари мева ёки уруғларнинг ша­
мол воситасида тарқалиши учун хизмат қиладиган пара- 
шутга ўхшаш попукчалар келиб чиқиши жиҳатидан коса- 
чабаргдир (момоқаймоқ=қоқи, сариқтакасоқол=такасоқол 
кабилар).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

\ЪЭ-расм.