Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

л б —
луб толалари; 
фл
— флоэма: 
к —
ксилема; 
н —
найлар; 
ў —
марказий цилиндр ёки ўэак.
Ҳар қандай пояни таш қи томондан эпидерма қопла£ 
туради. У бош қа тўқималарга қараганда бирмунча олди? 
диф ф еренцияланадиган бирламчи қопловчи тўқимадир
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Эпидерма остида, паренхимадан ёки паренхима ва меха­
ник тўқималардан (икки паллалиларда колленхимадан, бир 
паллалиларда — склеренхимадан) таш кил топган 
б и р л а м ­
чи п ў ст л о қ
жойлашади.
Бирламчи пўстлоқнинг эн г ташқи паренхима ҳужайра- 
лари фотосинтез вазифасини бажариши мумкин. Э нг ост­
ки бир қатор паренхима ҳужайралари крахмал тўпловчи 
ҳужайралар (қинлар)га айланади. Ана шу хил хужайралар 
пўстнинг ўрта қисм ида ж о й лаш ган бўлиб, субери н га 
ўхшаш, (пўстни пўкакка айлантирувчи) моддалар тўпла- 
нади.
Натижада ҳужайра деворларининг ўрта қисми йўғон- 
лаш иб, пўкаклаш иб, кейин эса ёғочлашиб йўл-йўл чизиқ 
ҳосил қилади, уларни Каспари камарлари (тасмалари) деб 
аталади.
П оянинг ички қисм ини марказий цилиндр эгаллайди. 
М арказий цилиндрнинг энг таш қи бирламчи пўстлоқ б и ­
лан чегара қисмида перецикл (юнон. пери — атроф; цик- 
лос — айлана), яъни вақтинча меристема вазиф асини ба- 
жарувчи (эпидерма остида жойлаш ган) ти ри к ҳужайралар 
бўлади. Баъзи ўсимликларда перицикл бўлмаслиги ҳам 
мумкин (62-расм).
Бирламчи меристемалар ф аолияти туфайли п оянинг 
бирламчи тузилиши шаклланади. Бирламчи тузилиши узоқ 
вақг сақланиш и мумкин, лекин агар прокамбийдан кам ­
бий ҳосил бўлса, иккиламчи йўғонлашиш бошланади. Вақт 
ўтиши билан эса эпидерма ва бирламчи пўстлоқ нобуд 
бўлади, унинг ўрнига перидерма (юнон. п е р и — ёнида, 
д е р м а — пўст) ривожланади. Шу тариқа п оян и н г и кки ­
ламчи тузилиш и шаклланади.