Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим


-раем. Келиб чи қиш и ҳар хил бўлган гажаклар:  1, 2, 3 —



Download 8,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/207
Sana23.07.2022
Hajmi8,53 Mb.
#843010
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   207
Bog'liq
Botanika. O\'simliklar morfologiyasi va anatomiyasi (M.Ikromov va b.)

-раем.
Келиб чи қиш и ҳар хил бўлган гажаклар: 
1, 2, 3 —
баргд: 
4— 5 —
новдадан; / — вика (V icia); 
2 —
бурчоқ (L athyrus); 
3 —
қов 
(Cucurbita реро) (a — бош ланғич барг, б-г баргнинг м етаморф озга учр 
гажакка айланиш и); 
4
— ток (Vitis vinifera) (a-в тўпгулнинг метаморфо: 
у ч р аб г а ж а к к а а й л а н и ш и ); 5 — т о к н и н г с и м п о д и а л н о в д а с и д
гаж акларнинг ҳосил бўлиши.
Ҳашаротхўр ўсимликлар. 
Баъзи автотроф ўсимликлар б 
тқоқ ва торфзорларда ўсиб, одатдаги озикданишдан ташк 
ри азотга бўлган эҳгиёжини ҳашаротлар билан озиқлани 
ҳисобидан қондиради. Бу хилдаги ажойиб биологик гуру 
лар 
ҳашаротхўр ўсимликлар 
деб аталади. Бундай ўсимли 
ларнинг 500 дан ортиқтури мавжуд бўлиб, барча қитъала
www.ziyouz.com kutubxonasi


108
-раем.
Непентес
да тарқалган. Масалан, Шарқий Осиё тропик ва субтропик 
минтақаларида учрайдиган непентес, Шимолий Америка- 
нинг Атлантик океан қирғоқларидаги ботқоқларда учрай­
диган венерина, Жанубий Европа, Жанубий Осиё, Австра­
лия, Кавказ, Украина, Белоруссия, Волга сувларида ўсади- 
ган альдрованда, торфли ботқоқларда учрайдиган росянка 
ҳашаротхўр ўсимликлар жумласига киради.
Непентеслар (108-расм) баргларининг шаклини ўзгар- 
тиб ўзига хос кўриниш ва хусусиятларга эга: юқори қисми 
кўзачасимон (қопқоқбарг) ва ранг-барангдир, қуйи қисми 
япроқсимон шаклда бўлиб, ассимиляция вазифасини ба­
жаради. Кўзачанинг четига шира чиқиб ҳашаротларни ўзига 
жалб қилади. Кўзачага қўнган ҳашарот "ирпаниб, унинг 
ичига тушади ва чўкиб ҳазм бўлиб кетади. Кўзача оғзида- 
ги қопқоқча фақат ичидаги суюқ ширани ёмғирдан сақ- 
лаш учун хизмат қилади, аммо ҳашаротни тутишда мут- 
лақо алоқаси бўлмайди.
Венерина баргларининг қанотсимон банди бўлиб, икки 
бўлакли япроқларнинг четларида узун-узун тишчалари,
www.ziyouz.com kutubxonasi


япроқ бўлакларининг 
ўртасида эса учтадан 
сезгир тукчалари бўла- 
ди. Ҳ аш арот баргга 
қўнганда тукчалар ҳара- 
катланиб бир неча (10— 
20) дақиқача баргнинг 
ҳар иккала бўлаги беки- 
лади ва ўз ичига ҳаша- 
ротни қамраб олади. 
Ҳашарот ҳазм бўлган- 
дан сўнг барг бўлаклари 
очилади (109-расм).
Росянка барглари 
безсимон (110-расм, 
2,5) бир қанча тукчалар 
билан қопланган бўлиб, 
учки қисмидан ёпишқоқ 
шира чиқаради. Баргга 
қўнган ҳашарот туклар- 
ни ҳаракатга келтиради. 
Натижада ҳашарот бир 
неча кун давомида эриб ҳазм бўлади, сўнгра тукчалар кўта- 
рилади ва ҳашарот қолдиқларини шамол учириб юбора- 
ди. Шундай қилиб, ҳашаротлар билан озиқланиш усули 
ўсимлик учун қўшимча азот топиш йўлидир.
Илдизларнинг метаморфозлари. Илдизлар кўп ҳоллар- 
да ўзларининг асосий функцияларидан ташқари бошқа 
махсус вазифаларни ҳам бажариши мумкин. Қўшимча ва- 
зифаларни бажариш туфайли илдизнинг ташқи курини­
ши ва ички тузилиши кескин ўзгарса, бундай илдизлар 
шакли ўзгарган ёки метаморфозга учраган илдиз деб айти­
лади. Бундай шакл ўзгаришлар ирсий жиҳатдан мустаҳ- 
камланган бўлиб наслдан-наслга ўгади.
Қуйида илдиз шакл ўзгаришларининг асосий хиллари- 
ни кўриб чиқамиз.
Ғамловчи илдизлар одатда қалинлашган ва кучли па- 
ренхималашган бўлади. Улар ўзида озиқ моддаларнинг 
жойлашишига қараб илдизмевалилар ва илдиз тугунакли- 
ларга бўлинади.

Download 8,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   207




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish