Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

(Ashoff-Tavar)
  tuguni
 
bo‘lmachalararo  to‘siqning  pastki  qismida  joylashgan.  Pastga  tomon  tugun 
hujayralarining o‘simtasi bo‘lmachalar va qorinchalar miokardini bog‘lab turuvchi 
bo‘lmacha-qorincha  (Gis)  dastasini  hosil  qiladi.  Qorinchalararo  to’siqni  muskul 
qismida  bu  dasta  o‘ng  va  chap  oyoqchalarga
 
bo‘linib,  qorinchalar  miokardida 
tugaydi. 
 
Yurak qon tomirlari
. Yurakni ko‘tariluvchi aortaning kengaygan qismidan 
boshlanuvchi  o‘ng  va  chap  tojsimon  arteriyalar  qon  bilan  ta’minlaydi.  Yurak 
arteriyalari  yarimoysimon  klapanlar  sohasidan  boshlangani  uchun  qorinchalar 
qisqargan vaqtda ularning teshigini klapanlar berkitadi.  
O‘ng  tojsimon  arteriya  yarimoysimon  klapanning  o‘ng  tabaqasi  sinusi 
sohasidan boshlanadi.  
 
Yurak venalari son jihatidan arteriyalarga nisbatan ko‘p. Ularning asosiylari 
yig‘ilib, bitta umumiy tojsimon sinusni hosil qilib, o‘ng bo‘lmachaga ochiladi.  
Yurak nervlari
. 
Yurak  faoliyatini  sezuvchi,  simpatik  va  parasimpatik  nervlar  boshqaradi. 
Sezuvchi  nervlar  yurak  va  uning  qon  tomirlari  devoridagi  retseptorlardan 
boshlanadi  va  orqa  miyadagi  markazlarga  boradi.  Simpatik  tolalar  yurak 
qisqarishini  tezlatuvchi  va  tojsimon  arteriyalarni  kengaytiruvchi  impulslarni 
o‘tkazsa,  parasimpatik  tolalar  yurak  qisqarishini  sekinlatib,  tojsimon  arteriyalarni 
toraytiruvchi impulslarni o‘tkazadi. 
 
Yurakka boruvchi simpatik nerv tolalari simpatik poyaning bo‘yin qismidagi 
uchta simpatik tugunidan boshlanadigan yuqorigi, o‘rta va pastki yurakka boruvchi 
bo‘yin nervlari va ko‘krak qismining II-V tugunidan chiquvchi yurakka boruvchi 
ko‘krak nervlaridan iborat.  

---

159 
 
 
 
Yurak  bo’lmasi  bilan  yurak  qorinchasi 
tavaqali  klapan
  bilan  tutashib 
turadi.  Klapanlar  yupqa,  ammo  cho’zilishga  yaxshi  qarshilik  ko’rsatadigan  pishiq 
pardadir. Tavaqalar chetidan qorinchalarning ichki yuzasiga borib birikadigan pay 
iplar  chiqadi.  Yurakda  tavaqali  klapanlardan  tashkari,
  yarim  oysimon
  klapanlar 
ham  bor.  Ular  chap  qorincha  bilan  aorta  va  ung  qorincha  bilan  o’pka  arteriyasi 
chegaralarida joylashgan.