Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

Analizatorlar 
        Ba`zi  ta`sirlovchilarni  (masalan,  mexanik  ta`sirlovchilarni)  ma`lum  bir 
retseptorlar  (teri  retseptorlari),  ba`zi  ta`sirlovchilarni  (masalan,  tovush 
ta`sirlovchilarni)  boshqa  retseptorlar  (eshitish  retseptorlarn)  qabul  qiladi.  Demak, 
ta`sirlarni  qabul  qilishda  ularning  farqiga  boriladi,  ya`ni  ular  analiz  qilinadi. 
Retseptorlarda  hosil  bo’lgan  qo’zg’alish  jarayoni  nerv  tolalari  orqali  yarim 
sharlarning  ma`lum  zonasiga  o’tkaziladi.  Bu  erda  qo’zg’alishlar  juda  aniq  farq 
qilinadi; bularga qarab, masalan, narsaning shakli va qattiqligi, shu narsa sirtining 
harakteri  va  hakozolar  aniqlanadi.  Ta`sirlarni  qabul  qilish  va  ularning  farqiga 
borishni  ta`minlovchi  organlarni  analizatorlar  deb  nomlanadi.  Har  bir  analizator 
uch qismdan: periferik, o’tkazuvchi va markaziy qismlardan iborat. Periferik qism 
ta`sirni  qabul  qiluvchi  retseptorlardan  iborat.  Analizatorning  o’tkazuvchi  qismi 
retseptorlarda  hosil  bo’lgan  qo’zg’alishni  o’tkazadigan  nervdir.  Markaziy  qism 
miya katta yarim sharlar po’stlog’ining ma`lum zonasidan iborat. Masalan ko’rish 
analizatori  ko’zdagi  ko’rish  retseptorlaridan,  ko’rish  nervidan  va  yarim  sharlar 
po’stlog’ining ko’rish zonasidan iborat. 
Miya  po’stlog’ini  tashqi  va  ichki  retseptorlarga  boruvchi  ta`sirlarni  doimo 
farq  qilib    ba`zi  ta`sirlovchilarni  (masalan,  mexanik  ta`sirlovchilarni)  ma`lum  bir 
retseptorlar  (teri  retseptorlari),  ba`zi  ta`sirlovchilarni  (masalan,  tovush 
ta`sirlovchilarni)  boshqa  retseptorlar  (eshitish  retseptorlarn)  qabul  qiladi.  Demak, 
ta`sirlarni  qabul  qilishda  ularning  farqiga  boriladi,  ya`ni  ular  analiz  qilinadi. 
Retseptorlarda  hosil  bo’lgan  qo’zg’alish  jarayoni  nerv  tolalari  orqali  yarim 
sharlarning  ma`lum  zonasiga  o’tkaziladi.  Bu  erda  qo’zg’alishlar  juda  aniq  farq 
qilinadi; bularga qarab, masalan, narsaning shakli va qattiqligi, shu narsa sirtining 
harakteri va hakozolar aniqlanadi. 
       Ta`sirlarni  qabul  qilish  va  ularning  farqiga  borishni  ta`minlovchi  organlarni 
analizatorlar deb ataladi. Har bir analizator uch qismdan: periferik, o’tkazuvchi va 

---

194 
 
 
markaziy  qismlardan  iborat.  Periferik  qism  ta`sirni  qabul  qiluvchi  retseptorlardan 
iborat. Analizatorning o’tkazuvchi qismi retseptorlarda hosil bo’lgan qo’zg’alishni 
o’tkazadigan  sezgichi  nervdir.  Markaziy  qism  miya  katta  yarim  sharlar 
po’stlog’ining  ma`lum  zonasidan  iborat.  Masalan  ko’rish  analizatori  ko’zdagi 
ko’rish  retseptorlaridan,  ko’rish  nervidan  va  yarim  sharlar  po’stlog’ining  ko’rish 
zonasidan  iborat.  Miya  po’stlog’ining  bu  analizatorlik  faoliyatining  natijasi 
organizmning olingan ta`sirlarga javoblari reflekslaridir.