Anatomiya 2014. indd

Qon guruhlari. Qadimgi davrlarda shifokorlar odamdan 

odamga qon quyishga harakat qilganlar. Bu urinishlar ko‘pincha 

o‘lim bilan tugagan. Qonni aralashtirganda bo‘ladigan hodisalar-

ni o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, bir odamning eritrositlari boshqa 

odam plazmasiga kiritilganida bir-biriga yopishib (agglyutinat-

siya), g‘uj bo‘lib qoladi va qonni aralashtirganda yo‘qolmaydi. 

Eritrositlar agglyutinsiyasi va keyinchalik ro‘y beradigan gemoliz 

natijasida og‘ir holat – gemotrasfuzion shok kelib chiqadi.

Bu holatlarni o‘rganish qonda alohida oqsil moddalar: eri-

trositlarda agglyutinogenlar, plazmada esa – agglyutininlar bor-

ligi aniq landi. Eritrositlarda ikki xil: A va B agglyutinogeni, qon 

plazmasida esa ikki xil: grekcha α va β harflari bilan belgilanuv-

chi agglyutinin bo‘lishi mumkin. Agar bir nomli agglyutinin va 

agglyutinogen α va A, β va B uchrashsa, agglyutinatsiya va ge-

moliz bo‘ladi.

Qonda u yoki bu agglyutinogen va agglyutininlarni bo‘lishiga 

qarab odamlarni qoni to‘rt guruhga bo‘linadi (jadval).

---

344