Anatomiya 2014. indd

144-rasm. Remitirik

isitma.

---

321

nikotin kislota, kokain va boshqalardan kelib chiqadi. Neyrogen 

isitma bosh va orqa miya shikastlanganligida paydo bo‘ladi.

Issiqlik bоshqаrilishining bu zi lishi vа tanа haroratining ko‘-

tаrilishi isitmаning аsоsiy, аmmо yagоnа bo‘l mаgаn ko‘rinishidir.

Isitmaning asosiy davrlari

 Isitmani uchta davri bo‘ladi: 1) isitmaning ko‘tarilishi; 2) isit-

maning yuqori darajada turishi; 3) isitmaning pasayishi.

Birinchi davrida isitma birnecha soat yoki birnecha kun davo-

mida ko‘tariladi. Bunda issiqlik hosil bo‘lishi kuchayib, berili shi 

kamayadi. Mоddаlаr  аlmа shinuvi kuchayadi, yurаk urishi tezla-

shadi, nаfаs ham tezlashib, bemor hansiraydi, аntitеlolаr ishlаb 

chiqаrilishining kuchаyishi sоdir bo‘lаdi. Teri qon tomirlari to-

rayishi natijasida bemor titraydi, g‘oz terisi paydo bo‘lib, bemor 

rangi oqarib ketadi. Siydik ajralishi ko‘paya-

di, uning rangi och, solishtirma og‘irligi esa 

kamayadi.

Isitmani ikkinchi davrida issiqlik ho-

sil bo‘ lishi va berilishi yuqori darajada tu-

radi, mod 

dalar almashinuvi baland bo‘ 

lib 

turadi, natijada oqsillar parchalanishi ku-

chayib, bemor tez ozib ke tadi, siydikda azot 

ko‘payib, siydik ajralishi esa kamayadi. Isit-

mani uchin chi davrida issiqlik hosil bo‘lishi 

kamayadi, ajralishi esa ko‘payadi.

Isitma pasayishi ikki xil kechadi: 1) as-

ta-sekin pasayishi – lizis deyiladi; 2) kes-

kin pasayishi esa – krizis deyiladi. Krizisda 

odam ko‘p terlaydi, arterial bosim pa sayadi, 

hatto kollaps paydo bo‘lishi ham uchraydi.

Harorat chiziqlarining birnecha turlari 

farq qilinadi:

1) doimiy isitma – isitma yuqoriga ko‘-

tarilib, baland holda turadi. Unda harorat-

ning sutkali tebranishi 1° dan osh 

maydi. 

Bun day isitma krupoz pnevmoniyada, ich 

ter lamada va boshqa kasallik larda uchraydi;

2) remitirik isitma – sepsisda, o‘pka si-