Anatomiya 2014. indd

Bosh miya po‘stlog‘ida markazlarning joylashuvi. Tajribaviy 

iz lanishlar shuni ko‘rsatdiki hayvonlarda miya po‘stlog‘ini ayrim 

qism larini shikastlaganda yoki olib tashlaganda u yoki bu hayot 

uchun zarur faoliyatlar buziladi. Bosh miya po‘stlog‘i markazla-

rini I.P. Pavlov analizatorning miyadagi oxirgi qismi deb atagan. 

Analizator bu murakkab nerv mexanizmi bo‘lib, u tashqi qabul qi-

luvchi apparatdan boshlanib miyada tugaydi. Analizator yordami-

---

447

da tash qi muhitning murakkab ta’siri alohida qismlarga bo‘lina-

di va tah lil qilinadi. Bosh qa analizatorlar bilan aloqada ma’lum 

ish bajariladi. Miya markazi tekis chegaraga ega bo‘lmay, «o‘zak» 

hamda «yoyilgan» qismlardan tashkil topadi. O‘zak retseptorning 

po‘stloq dagi to‘g‘ri va chuqur proyeksiyasi bo‘lib, yuqori tahlil 

qiluv chi asosiy qism hisoblanadi. Yoyilgan elementlar o‘zak atro-

fida joylash gan bo‘lib, ularda ancha sodda va elementar tahlil 

sodir bo‘ladi. Markaz ning o‘zak qismi shikastlanganda yoyilgan 

elementlar ma’lum darajada o‘zakning yo‘qolgan faoliyatini qop-

lab turadi. Har xil analizatorlarning yoyilgan elementlari egalla-

gan sohasi bir-biriga qo‘shilib ketadi. Hozirgi vaqt da miya po‘st-

log‘i bir butun qabul qiluvchi yuza hisob lanadi.