Anatomiya 2014. indd

Gemoliz. Eritrositlarning qobig‘ini buzilib, gemoglabinni at-

rof dagi suyuqlikka chiqishi gemoliz deyiladi. Gemolizga uchra-

gan qon eritrositlarning buzilishi natijasida tiniq bo‘lib qoladi. 

Gemolizni osmatik, kimyoviy, biologik va mexanik turlari tafo-

vut qilinadi.

Osmatik gemoliz gipotonik suyuqlikda ro‘y beradi. Bun-

da suyuq likning osmatik bosimi eritrositlarnikidan kam bo‘lgani 

uchun suv eritro sitga kuradi va u shishib, bosimi oshishi natijasi-

da yoriladi.

Kimyoviy gemoliz kimyoviy moddalar: benzin, efir, xloroform, 

ammiak ta’siri ostida ro‘y beradi. Bu moddalar yog‘ erituvchilar 

bo‘ lib, eritrositlar qobig‘ini eritadi.

Biologik gemoliz biologik gemolizinlar ta’siri ostida (ilon, ari 

va cha yon) chaqishi natijasida ro‘y beradi. Organizmda gemoli-

tik bakteriyalar, gijjalar, shuningdek, guruhi mos kelmagan qon 

quyilishi ham gemoliz chaqirishi mumkin. Oxirgi holatda eritro-

sitlar dastlab agglyutinatsiyaga uchrab (bir-biriga yopishib), keyin 

buziladi.

Mexanik gemoliz qonni chayqatganida bo‘lishi mumkin. Ge-

molizga uchragan qonni quyib bo‘lmaydi.