Anatomiya 2014. indd

O‘pkaning yallig‘lanishi nihoyatda keng tarqalgan kasallik. U, 

ko‘pincha, mustaqil kasallik sifatida kelib chiqadi, ammo boshqa 

kasallikga ham qo‘shilib kelishi mumkin. O‘pkaning yallig‘la-

nishini, ko‘pincha, pnevmokokk keltirib chiqaradi.

Pnevmoniya klinikasida o‘pka to‘qimasining turli xil shikast-

lanishlari bo‘lishi mumkin. Yallig‘lanish jarayonining u yoki bu 

tarkibiy qismda joylanishiga ko‘ra o‘pka shikastlanishining quyi-

dagi turlari tafovut qilinadi: 1) o‘pka to‘qimasining eng kichik 

tarkibiy bo‘lakchasi – asinusini shikastlovchi asenoz pnevmo-

niya; 2) bo‘lakchalararo to‘siq biriktiruvchi to‘qimasi bilan o‘rab 

olingan asinuslar guruhini qamrab oluvchi bo‘lakcha yoki lo-

bulyar pnevmoniya; 3) qo‘shni bo‘lakchalar guruhini shikastlov-

chi, qo‘shilib ketuvchi, lobar pnevmoniya; 4) yallig‘lanish ja-

rayoni butun o‘pkani qamrab olgandagi total pnevmoniya; 5) ja-

rayon bronxlar bo‘ylab shikastlangan bronxlar atrofida yotuvchi 

o‘pka to‘qimasi qismlarini shikastlab tarqalgandagi peribronxial 

pnevmoniya; 6) oraliq yoki intersitsial pnevmoniya – unda yal-

lig‘lanish jarayoni asosan bo‘lakchalararo biriktiruvchi to‘qimali 

to‘siq lar bo‘ylab tarqaladi.

Yallig‘lanish va kasallik patogenozining xarakteriga ko‘ra 

o‘pka yallig‘lanishining uch asosiy formasi mavjuddir:

---

267

a) krupoz pnevmoniya;

b) kataral yoki o‘choqli bronxopnevmoniya;

d) oraliq yoki interstitsial pnevmoniya.