Anatomiya 2014. indd

Umurtqa pog‘onasi 

barcha umurtqalarning umurtqalararo 

disk lar, bo‘g‘imlar va boylamlar vositasida ustma-ust birlashishi-

dan hosil bo‘ladi. Umurtqa pog‘onasi o‘q skeletni hosil qiladi. U 

ko‘k rak, qorin bo‘shlig‘ini va chanoqning orqa devorini hosil qi-

lib, orqa miyani himoya qilish vazifasini bajaradi. Vertikal ho-

34-rasm. I, II bo‘yin 

umurtqalari va

ensa suyagini birlashuvi.

Ichki tomongan ko‘rinishi:

1–ikkinchi bo‘yin umurt-

qasi tishining cho‘qqisidagi 

boylam; 2–qanotsimon

boylam; 3–atlant-ensa 

bo‘g‘imi; 4– I va II bo‘yin 

umurtqalari orasidagi

lateral bo‘g‘im; 5–o‘qli

umurtqa; 6–atlant;

7–tish; 8–ensa suyagi.

---

83

latda umurtqa pog‘onasi bosh, ko‘krak qafasi va qorin bo‘shlig‘i 

a’zolari uchun tayanch vazifasini bajaradi. Umurtqa pog‘onasiga 

tushayot gan og‘irlik kuchi yuqoridan pastga qarab ortib borgani 

uchun, uni hosil qiluvchi umurtqalarning o‘lchami ham pastga 

tomon kattalashib boradi.

Katta yoshdagi odam umurtqa pog‘onasining uzunligi er-

kaklarda 60–75 sm, ayollarda 60–65 sm bo‘ladi. Eng keng o‘lcha-

mi (11–12 sm) dumg‘aza suyagi asosida. Katta yoshdagi odam-

ning umurtqa pog‘onasi to‘g‘ri bo‘lmay fiziologik egriliklar hosil 

qiladi. Unda ikki xil egrilik: oldinga qarab yo‘nalgan egrilik lor-

doz va orqaga qarab yo‘nalgan egrilik kifoz bo‘ladi. Mo‘tadil ho-

latda bo‘yin hamda bel lordozi, ko‘krak va dumg‘aza kifozi ta-

fovut qilinadi.

Yangi tug‘ilgan chaqaloqning umurtqa pog‘onasining egri-

liklari yaxshi bilinmaydi. Bola hayotining 3-oyida bola boshini 

tuta bosh laganda bo‘yin lordozi paydo bo‘ladi. Bola o‘tira bosh-

lagach (6-oy), ko‘krak kifozi hosil bo‘ladi. Birinchi yilning oxiri-

da bola turib, yura boshlagach, orqa mushaklari ta’sirida bel lor-

dozi hosil bo‘ladi.

Yosh ulg‘aygan sari suyaklarning va umurtqalararo disklar ning 

kich rayishi hisobiga umurtqa pog‘onasining uzunligi 5 sm gacha 

kamayadi.

Umurtqa pog‘onasining harakati har taraflama bo‘lib, bu ha-

rakat ayrim umurtqalar o‘rtasidagi harakatlarning yig‘indisi dan 

iborat. Umurtqa pog‘onasini frontal o‘q atrofida oldinga bu kish 

va orqaga yozish mumkin. Sagittal o‘q atrofida o‘ng va chap to-

monga uzoq lashishi va yaqinlashishi asosan bel qismida bo‘la-

di. Bo‘ylama o‘q atrofida burama va aylanma harakatlar qi lish 

mum kin.