Anatomiya 2014. indd

 

bor.

 

Dumg‘aza umurtqalari

 (vertebrae sacralis)

 

5 ta bo‘lib, o‘smir-

lik davrida o‘zaro birikib, uchburchak shaklidagi bitta butun 

dum g‘aza suyagini hosil qiladi (30-rasm). Uning yuqorigi ken-

gaygan dumg‘aza suyagining asosi

, 

pastga va oldinga yo‘nalgan 

dumg‘aza cho‘qqisi,

 

oldingi chanoq va

 

orqa yuzasi tafovut qi-

linadi. Dum g‘aza suyagi 5-bel umurtqasi bilan birikkan sohada 

ko‘tarilgan joy

 

hosil bo‘ladi. Dum g‘aza suyagining chanoq yuza-

si yoysimon bukilgan va tekis.

30-rasm. Dumg‘aza suyagi:

A. Old tomoni: 1–dumg‘aza suyagining asosi; 2–ustki bo‘g‘im o‘siqchasi; 

3–ko‘ndalang chiziqlar; 4–dumg‘aza cho‘qqisi 5–oldingi dumg‘aza

teshiklari; 6–lateral qismi.

B. Orqa tomoni: 1–dumg‘aza kanali; 2–ustki bo‘g‘im o‘siqchasi;

3–dumg‘aza do‘ngligi; 4–dumg‘azaning medial qirrasi; 5–dumg‘azaning 

o‘rta qirrasi; 6–dumg‘aza yorig‘i; 7–dumg‘aza shoxi; 8–dumg‘azaning

lateral qirrasi; 9–orqa dumg‘aza teshiklari.

Unda umurtqalarning birikishidan hosil bo‘lgan to‘rtta ko‘n-

dalang chiziqlar ko‘zga tashlanadi. Ularning ikki uchida oldin-

gi dum 

g‘aza teshiklari joylashgan. Dumg‘azaning orqa yuzasi 

g‘adir-budir bo‘rtib chiqqan, bu yerda umurtqa o‘siqchalari bi-

rikishidan hosil bo‘lgan beshta bo‘ylama qirra bor. Toq dumg‘a-

zaning o‘rta qirrasi o‘tkir

 

qirrali o‘siqchalarning birikishidan ho-

sil bo‘ladi. Uning yon tomonida joylashgan juft dumg‘azaning 

medial qirra si bo‘g‘im o‘siqchalarining birikishidan hosil bo‘lsa, 

dum g‘azaning lateral qirrasi ko‘ndalang o‘siqchalarning birikishi-

dan hosil bo‘ladi. Medial va lateral qirralar o‘rtasida orqa dum-

---

78

g‘aza teshiklari joylashgan. Undan tashqarida lateral qismlar

 

bor, 

undagi quloqsimon yuza yonbosh suyagidagi shunday yuza bilan 

bo‘g‘im hosil qilib, qo‘shilib turadi. Uning yuqori qismida boy-

lamlar va mushaklar birikadigan dumg‘aza do‘ngligi bor. Dum-

g‘aza umurtqalarining teshiklari o‘zaro qo‘shilib dumg‘aza kana-

lini tashkil etadi. 

Bu kanal pastga tomon torayib dumg‘aza yorig‘i bo‘lib tugay-

di. Uning ikki tomonidagi bo‘g‘im o‘siqchalari dumg‘aza shoxini 

hosil qiladi.