Anatomiya 2014. indd

 

Ko‘krak nervlarining oldingi tarmoqlari

 (qovurg‘alararo nerv-

lar) 12 juft bo‘lib, segmentar joylashgan. Ular qovurg‘alar ora-

lig‘idan lateral va oldingi tomonga yo‘naladi. Ustki 11 juft nerv-

lar qovurg‘alararo nerv lar deb ataladi, chunki ular qovurg‘alar 

oralig‘ida tashqi va ichki qovurg‘alararo mushaklar o‘rtasida joy-

lashadi. O‘n ikkinchi nerv XII qovurg‘a ostida joylashgani uchun 

qovurg‘a osti nervi deb ataladi. Bu nerv larning barchasi dastlab 

qovurg‘a egatida shu nomli arteriya va vena bilan birga joylasha-

di. Har bir qovurg‘alararo nerv dan mushaklarga boruv chi tarmoq 

hamda lateral va oldingi teri tarmoqlari chiqadi. Ularning mu shak 

tarmoqlari ko‘krakning autoxton mushaklarini innervatsiya qila-

---

476

di. Yuqoridagi 6 juft qovurg‘alararo nervlarning oldingi teri tar-

moqlari to‘sh suyagigacha yetib boradi. Pastki besh juft qovura-

lararo va qovurg‘a osti nervlari qovurg‘alar oralig‘idan chiqqa-

nidan keyin qorinning ichki qiyshiq va ko‘ndalang mushakla-

ri o‘rtasidan yo‘nalib, qorin to‘g‘ri mu shagi qinini teshib o‘tadi 

va qorinning oldingi devori terisini innervatsiya qiladi. Ularning 

mushak tarmoqlari ko‘krakning autoxton va qorin mu shaklarini 

innervatsiya qiladi.

Qovurg‘alararo nervlarning lateral teri tarmoqlari, o‘z navba-

tida, oldingi va orqa tarmoqlarga bo‘linib, ko‘krak qafasi va qorin 

devori lateral sohasi terisini innervatsiya qiladi. Ayollarda IV–VI 

qovurg‘alararo nervlarning lateral tarmoqlari va II–IV nervlar-

ning oldingi tarmoqlari sut bezlarini innervatsiya qilishda ham 

ish tirok etadi.

Bo‘yin chigali

 (plexus cervicalis) to‘rtta yuqorigi bo‘yin nerv-

larining oldingi shoxlaridan hosil bo‘ladi. Chigal to‘rtta yuqori-

gi bo‘yin umurtqalari sohasida bo‘yinning chuqur mushaklarining 

(kurakni ko‘taruvchi, o‘rta narvonsimon va boshning tasmasimon) 

oldingi lateral yuzasida, to‘sh-o‘mrov-so‘rg‘ichsimon mushakning 

orqasida joylashadi. Uning tarmoqlari uch: teri, mushak va ara-

lash guruhga bo‘linadi.

Teri (sezuvchi) tarmoqlari quyidagilar: 

1.