Anatomiya 2014. indd

Uglevod almashinuvining buzilishi

Uglevodlar almashinuvi mo‘tadil borishining buzilishi, avvalo, 

qonda qand miqdorining ortib ketishida ko‘rinadi. Qand siydikga 

faqat uning qondagi miqdori oshib ketgan hollarda o‘tishi mum-

kin. Qonda qand miq dorining oshishi butunlay sog‘lom odamda, 

agar uni 200 gr qandni iste’mol etishga majbur qilinsa, kuzatilishi 

mumkin. Jigar va to‘qimalar ichakdan tezlik bilan katta miqdorda 

keluv chi qandni o‘zlashtira olmaydi, shuning uchun qonda qand 

miqdori ortadi, ortiqchasi esa siydikga o‘tadi. Bunday glukzuriya 

ovqat glukozuriyasi yoki alimenlar glukozuriya deb ataladi. Or-

ganizmga ortiqcha glukoza yoki boshqa oddiy qand yuborib qon-

ning qand egriligining xarakterini aniqlash jigarning funksional 

qobiliyatini tekshirish usullaridan biri bo‘lib xizmat qiladi. Bun-

day egrilikni olish uchun glukoza qabul qilingach har xil muddat-

dan keyin qonda qand miqdorini qayta aniqlaydilar. Uglevodlar 

---

310

almashinuvining chuqur buzilishlariga bog‘liq doimiy glukozuriya 

qand siyish yoki qandli diabet deb ataluv chi kasallikda kuzatila-

di. Bu kasallikning asosida osh qozon osti bezining ichki sekretsiya 

faoliyatining buzilishi yotadi. Organizmda insulinning bo‘lmasligi 

tufayli to‘qimalarning qandni energetik material sifatida sarflash 

qobiliyati buziladi.