Anatomiya 2014. indd

 

ho-

sil qiladi. Ular buyrak so‘rg‘ichi sohasi yuzasiga so‘rg‘ichsimon 

teshiklar

 

bo‘lib ochiladi. Bu teshiklar hisobiga buyrak so‘rg‘ichi 

uchi g‘alvirsimon ko‘rinishga ega bo‘lib, g‘alvirsimon maydon 

deyiladi.

Buyrak tuzilishi va qon

 

tomirlarining tarqalishiga qarab 

2–3 ta buyrak bo‘lagini o‘z ichiga oladigan beshta: yuqorigi,

 

ol-

dingi yuqo ri,

 

oldingi pastki, pastki va orqa segmentlarga bo‘lina-

di. Buyrak bo‘lagi

 

bo‘laklar aro arteriya va vena bilan chegara-

langan buyrak piramidasi va unga yondashgan po‘stloq moddasi-

133-rasm. Buyrakning frontal kesmasi:

1–buyrakning po‘stloq moddasi; 2–buyrakning 

mag‘iz moddasi; 3–buyrak so‘rg‘chi; 4–buyrak

ustunlari; 5–piramidaning asosi; 6–g‘alvirsimon 

maydon; 7–buyrakning kichik kosachalari; 8–mag‘iz 

nurlari; 9–o‘ralgan qism; 10–buyrakning fibroz

g‘ilofi; 11–siydik nayi; 12–buyrakning katta kosa-

chalari; 13–buyrak jomi; 14–buyrak venasi;

15–buyrak arteriyasi.

---

271

dan iborat. Har bir buyrak bo‘lagi po‘stloq qismida 600 ga yaqin 

po‘stloq bo‘lakchasini o‘z ichiga oladi. Po‘stloq bo‘lakchasi ikki-

ta bo‘lakchalararo arteriya va vena bilan chegaralangan bitta nur-

li va o‘ralgan qismlarni o‘z ichiga oladi.

Buyrakning tarkibiy-vazifaviy birligi nefrondir

. 

Har bir buyrak-

da 1 mln ga yaqin nefron bor. Nefron tarkibiga buyrak tanacha-

sining kapillyar koptokchasini

 

o‘ragan ikki qavat devorli, qadahsi-

mon shakl dagi kop tokcha kapsulasi yoki Shumlyanskiy–Boumen 

kapsu lasi (134-rasm) kiradi. Kapsulaning ichki devori koptokcha 

kapillyarlariga zich yondash gan yassi epitelliydan iborat. Kapsu-

laning ochiq tomonidan ichiga ka pillyar koptokchalarga ki ruvchi 

ar teriola kirib kapil lyar koptokchani

 

hosil qiladi. Koptokchadan 

diamet ri kiruv chi arterioladan kichik bo‘lgan kapillyar koptok-

chadan chiquv chi arteriola chiqadi. Bu arterio la chiq qandan so‘ng 

buyrak naychalarining atrofida tarmoqlanadi. Kapsu la bo‘shlig‘i 

birlamchi buralma naychalarga

 

davom etadi. Naycha piramida-

ga kirib, to‘g‘ri naychaga

 

aylanadi. U qovuzloq hosil qilib (Genle 

qovuzlog‘i), po‘stloqqa qaytadi va ikkilamchi buralma naycha no-

mini oladi. Nefronni distal qismi qo‘shuvchi naycha