Anatomiya 2014. indd

Yallig‘lanishda to‘qimalardagi o‘zgarishlar

Yallig‘lanishda to‘qimalarda ro‘y beradigan o‘zgarishlar haqi-

dagi tasavvurni faqat mikroskopik tekshiruvlardagina olish mum-

kin. Bu o‘zgarishlar yallig‘lanish reaksiyasi jarayonlariga ketma-

ket qo‘shilib boradigan arteriya qon aylanishining ekssudatsiya va 

proleferatsiya bilan buzilishidan iboratdir.

Alteratsiya

Alteratsiya – to‘qimaning shikastlanishi – zararli agentning 

to‘qimaga tekkan joyida eng kuchli bo‘ladi. To‘qimaning shikast-

lanishi zararli agentning to‘qimaga bevosita ta’sir etishidan vujud-

ga kelishi mumkin.

Shikastlanishning boshlarida moddalar almashinuvi buziladi, u 

hujayra funksiyasining buzilishi bilan chegaralanishi mumkin yoki 

ularda distrofik o‘zgarishlarga va nekrozga olib keladi.

Moddalar almashinuvining buzilishi yallig‘lanish o‘chog‘i-

ning mar kaziy qismida moddalar almashinuvining kamayishi va 

pereferiya bo‘ylab moddalar almashinuv jarayonlarining keskin 

kuchayishi bilan namoyon bo‘ladi. Moddalar almashinuvining 

buzilishi osmotik bosimning oshishiga, oqsillarning parchala-

nishi esa onkotik bosimning ko‘tarilishiga olib keladi. Bu ikkala 

---

44

faktor suyuqlikning tutilib qolishi, uning yallig‘lanish o‘chog‘iga 

oqib kelishiga imkon beradi va yallig‘lanishning keyingi fazasi – 

ekssudatsiyaning asosida yotadi. Shunday qilib, alteratsiya faqat 

ekssudatsiya uchun emas, balki proliferatsiya uchun ham zamin 

tayyorlaydi.