Анатом- меш

Siydik yo’li. 
Bolaning embrionlik davrida, uning mezaderma qavatida ya’ni 
buyrak rivojlanishining mezanefroz davrida shakllanib, buyrak jomidan boshlanib, 
qorin bo’shlig’ining orqa qismidan siydik pufagiga birikadi. Godak bolaning buyrak 
jomlari va siydik yo’llari nisbatan keng, muskul va elastik tolalar yetarlicha 
rivojlanmaganligi uchun devorlarining tonusi pastroq bo’ladi. Uning uzunligi katta 
odamlarda o’rtacha 30 sm bo’lib, 3 qavatdan ichki shilliq, o’rta muskul, tashqi serroz 
qavatdan iborat. Vazifasi buyrakda hosil bo’lgan siydikni siydik pufagiga yetkazib 
turadi. 
Siydik pufagi yoki qovuq. 
Kichik chanoq bo’shlig’ida joylashgan bo’lib, 
emadigan bolada qovuq yuqoriroqda bo’lib qisman qorin bo’shlig’iga kirib turadi. U 
to’lganida kindikka yaqin turadi. Bola ulg’ayib borgan sayin qovug’i asta sekin 
chanoq bo’shlig’i tushib boradi. Yangi tug’ilgan bolalarda qovuqning hajmi 50 ml, 1 

---

44
yoshda 200 ml, 9-10 yoshda esa 600-750 mlga yetadi. Qovuq to’lmasdan turib ham 
siydik ajraladi. Bola tug’ilganida siyganida har safar 10-40 ml, 1 yoshda 50-90 ml, 5 
yoshda 100-150 ml, 10 yoshda 150-200 ml, kattalar esa 250-300 ml siydik chiqaradi.
13 yoshgacha buyraklarning vazni, tuzilishi funksiyasi o’zgarib boradi. 
Bolalarda moddalar almashinuvu borganidan siydikning tarkibi kattalardan farq 
qiladi, tarkibida organik moddalar va muneral tuzlar nisbatan kam bo’ladi. Yosh 
ortishi bilan siydikning tarkibi va xossasi o’zgarib boradi. Bolalarda siydik ko’proq 
hosil bo’ladi. 1 oylik bola 1 sutkada 35-380 ml, 1 yoshda 750 ml, 4-5 yoshda 1 l 
atrofida, 10 yoshda 1,5 l, 15-16 yoshda 2 l siydik ajraladi. 
Bir yoshgacha siydik ajralishiga shartli refleks hosil bo’lmaydi. Shu 
sababli bola siydik tutib turolmaydi. Chunki siydik ajralish nerv markazlari yaxshi 
rivojlanmagan bo’ladi. 2 yoshdan boshlab siydik tutib turishga shartli refleks hosil 
bo’la boshlaydi va toboro rivojlanib boradi. Ba’zan siydik tuta olmaslik sabablari 
ham uchrab turadi. Bunga sabab bola kun tartibiga rioya qilmaslik oqibatida ya’ni 
uyquga yotish oldidan ovqat yeyish, ko’p suyuqlik ichish, normal uxlamaslikka 
bog’liq bo’lishi mumkin, bundan tashqari bu hodisa nerv-psixik sferasi buzilishi 
oqibatida hambo’lishi mumkin. Tunda siydik tuta olmaslik qiz bolalarga nisbatan 
o’g’il bolalarda ko’proq kuzatiladi. Bu jarayon 10 yoshda va jinsiy balog’at yoshiga 
kelib barham topib ketadi.