|
ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
m
k
sifatida o‘qitilishi bejiz e as. Axir umumiy matematik bilimlarsiz zamonaviy dunyoda judayam
nochor bo‘lib qolardik. Xuddi ilmlar qirolichasisiz kimyo, fizika, tibbiyot va boshqa ko‘plab fanlar mavjud bo‘lmagani kabi. Shu jumladan tarixda ham matematika fani bilan qiziqarli voqealar sodir
bo’lgan. Xususan, tarixdagi birinchi matematik ayol aleksandriyalik Gipatiya bo‘lgan. «Teng»
belgisi XVI asrda, manfiy sonlar esa faqat XIX asrga kelib ilk marta qo‘llanilgan. Birdan
a
yuzgacha bo‘lgan jami sonlar yig‘indisi 5050 ga teng. Tayvan orolida to‘rt sonidan juda qo‘rqishadi, chunki u mahalliy aholi uchun o‘limni anglatadi. Bu holat shu darajaga yetganki, ba'zi uylarda to‘rtinchi qavat va mana shunday raqamli xonadonlar yo‘q.
Matematika fanlari yetu
professori Stiven Xoking shu darajad
iste'dodli ediki, barcha
materiallarni o‘zi mustaqil o‘rgangan. Uning so‘zlariga ko‘ra, matematika fanini maktabdagina
o‘rgatishgan. Rossiya imperiyasida davlat tomonidan qo‘yilgan taqiq sabab ayollar ilmiy faoliyat bilan shug‘ullana olishmagan. Shunisi qiziqki, Rim imperiyasida nol raqami mavjudligi haqida
m
0
s
—
bilishmagan. Bu raqa siz matematika ma'nosiz ekani hisobga olinib, rivojlangan
sivilizatsiyalardan biri bo‘lishlariga qaramay, hisobni bir raqamisiz bir amallab yuritishgan. Bir kuni Jorj Danzing universitet talabasi bo‘lgan vaqtida darsga kech qoldi va doskada tushunarsiz tenglamalarni ko‘rdi. U vazifani uy ishi sifatida qabul qildi, qiyinchilik bilan bo‘lsa-da, ularni yechdi. Kelasi kuni u dunyodagi hech bir professor yechimini topa olmagan g‘aroyib masalalar
b h
l
n ‘
ekani ma'lum bo‘ldi. XX asrning boshiga qadar matematika bo‘yicha ta katta bo‘lmagan nashrlarga sig‘ar edi. O‘sha paytdan beri so
archa bilim va hisoblar 80 a shu qadar kengaydiki,
matematika asoslarini 80 xotira talab etadi. Bu ikki
ta kitobga joylashtirish imkonsiz bo‘lardi. Matematika fani kuchli onni ko‘paytirish amali mavzusidanoq bosh anadi — boshlang‘ich sinf
o‘quvchisi 1 dan 9 gacha sonlarni bir-biriga ko‘paytirish jadvalini yodlashi lozim. Bundan
tashqari, amalda har bir darsda bir nechta yangi tushuncha, amal, qoida kiritiladi va bu jarayon
quyi sinflardan yuqoriga
qarab uzluksiz davom etadi (professional
matematiklar uchun — to
faoliyatining oxirigacha). Belgilarning ta’lim uchun alohida ahamiyatga ega xususiyati — fikrni
aniq ifodalash vositasi ekanligidir. Formulaga solingan fikr aniqligi bo‘ladi. Qaysi belgi qanday tushunchani bildirishi kelishib olinganida
ma’lum ma’noda mutlaq keyin, yozuv universallik
xususiyatini kasb etadi u kim tomonidan, qachon va qayerda o qilmasin, bir xil ma’noni
anglatadi. Matematik belgilar va ular orqali yozilgan tasdiqlarning aniqlik xususiyatidan dastavval fizika, keyinchalik boshqa fanlarda ham foydalana boshlangan. Bugunga kelib u iqtisodiyot nazariyasi, sotsiologiya, tilshunoslik kabi ijtimoiy-gumani-tar fanlargacha kirib borgan. Uyg‘onish davri daholaridan biri Galileyning “qaysi fan matematikadan qancha foydalansa, unda shuncha haqiqat bor”, degan hikmati zamon o‘tgan sayin hayotimizda o’z aksini topib bormoqda.
Boshlang‘ich sinf o’qituvchisining vazifasi o’quvchilarda mustaqil mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish bilan birga ularda matematikaning qonuniyatlarini o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarini tarbiyalashdan iboratdir. Matematika darslarida o‘rganiladigan ibora, amal
a
k a
o
belgilari, tushuncha va ul r orasidagi qonuniyatlar o’quvchilarni atroflicha fikrlashga o‘rgatadi.
Boshlang‘ich sinflarda matematika o’qitishning amaliy maqsadi o‘z qo‘yadi:
ldiga quyidagi vazifalarni
O’quvchilar matemati a darsida olgan bilimlarini kundalik hayotda uchraydigan elementar
masalalarni yechishga tatbiq qila olishga o‘rgatish, o’quvchilarda arifmetik amallar bajarish
malakalarini shakllantirish va ularni mustahkamlash uchun maxsus tuzilgan amaliy
masalalarni hal qilishg o‘rgatish,
24
Do'stlaringiz bilan baham: | 
