Analitik kimyo va uni fan sifatida shakllanishi

Standart eritmalar: birlamchi standartlar, ikkilamchi standartlar va fiksanallardan tayyorlanadi. Birlamchi standartlar deb: kristall tuzilishiga ega bo’lgan, muayyan kimyoviy formulaga javob beradigan; kimyoviy tarkibi form ulasiga mos keladigan; tarkibida begona moddalar boMmagan; agar begona moddalari bo‘lsa, uni begona moddaiardan tozalashning yengil usuli bo’lgan; gigroskopik bo’lmagan, lekin tanlangan erituvchida yaxshi eriydigan; saqlaganda o‘z titrini 0 ‘zgartirmaydigan, barqaror; ekvivalentining molyar massasi imkoni boricha katta bo'lgan moddalarga aytiladi. Ish eritmasini ikkilamchi standartlar (birlamchi standartlarga qo'yiladigan talablarga javob berm aydigan moddalar) asosida tayyorlaganda, uning konsentratsiyasi taxminiy bo‘ladi. Taxminiy konsentratsiyali eritmaning titri birlamchi standart eritmasi yordam ida o'rnatiladi. Agar maxsus korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan standart namunalar — fiksanalardir bo‘lsa, ish eritmasini fiksanallardan tayyorlash qulay.

138	Xromatografiya usulining mohiyatini tushuntirib bering (harakatsiz faza, harakatchan faza, ajratish mexanizmi, texnikasi, absorbsiya, xromatogramma, taqsimlanish, sifat analizi, miqdoriy analiz)	Xromatografiya moddalarni ajratish, konsentrlash va tahlil qilish usullaridan biri bo‘lib, ulaming o'zaro aralashmaydigan ikki faza (turg‘un va harakatchan) orasida turlicha taqsimlanishiga asoslangan. Turg‘un fazaning sirti bilan tutashganda aralashma tarkibidagi moddalar o ‘z adsorbilanishi va erish xususiyatlariga mos ravishda turg‘un va harakatchan fazalar orasida tarqaladi. Natijada dinamik (harakatchan) muvozanat yuzaga keladi va ajratiladigan aralashma tarkibidagi molekulalar yoki b u fazada tarqalib turadi. Xromatografik sistema bo‘ylab faqat turg'un fazada bo‘lgan molekulalar harakatlanadi. Turli moddalar bu fazalarga turlicha munosabatda bo'Iadi. Turg'un faza bilan kuchliroq ta’sirlashadigan modda xromatografik sistema bo'ylab sekin harakatlanadi
139	Xromatografiya usulini kim, qachon kashf qilgan? mohiyati (harakatsiz faza, harakatchan faza, Svet, ajratish mexanizmi, texnikasi, absorbsiya, xromatogramma, taqsimlanish, sifat analizi, miqdoriy analiz)	Xromatografiya usuli 1903-yilda rus botanigi M.S.Svet tomonidan tavsiya qilingan. Har qanday xromatografik sistemada A modda molekulasi turg‘un va harakatchan fazalar orasida dinamik muvozanatda bo’ladi. Moddalami ajratish va analiz qilishning xromatografik usulini rus olimi M.S.Svet asoslagan. M.S.Svet 1903-1904-yillarda o ‘simlik pigmentlarini ajratishda xromatografiyani qoiladi. Keyinroq R.Kun, A.Vittershteyn va Ye.Dederer karotin xom ashyosidan a- va Pkarotinlarni kristall shaklida ajratib olib, usulning moddalarni preparativ (toza holda) ajratishda ham katta ahamiyatga ega ekanligini ko‘rsatishdi.
140	Adsorbsion xromatografiyaning mohiyatini tushuntirib bering (harakatsiz faza, harakatchan faza, ajratish mexanizmi, texnikasi, absorbsiya, xromatogramma, taqsimlanish, sifat analizi, miqdoriy analiz)