Amudaryoning o‘ng sohili hududidagi qal’alar: Amudaryoning so‘l sohili hududidagi qal’alar: Jonbosqal’a, Qo‘yqirilganqal’a, Ayozqal’a

---

1-topshiriq

. 

Amudaryoning o‘ng sohili hududidagi 

qal’alar: 

 

Amudaryoning so‘l sohili hududidagi 

qal’alar: 

 

Jonbosqal’a, Qo‘yqirilganqal’a, Ayozqal’a 

1, 2, 3, Katta va Kichik Qirqqizqal’a, 

Qulqal’a, Qumbosganqal’a, Dumanqal’a, 

Akshaxon, Tuproqqal’a, Qizilqal’a, 

Qo‘rg‘oshinqal’a, Aqchungul, Kuyukqal’a, 

Gaurqal’a (Sulton Uvays tog‘i), Tukqal’a, 

Jildikqal’a, Burgutqal’a, Ellikqal’a, Uyqal’a, 

Katta Guldursun, Bozorqal’a, Angkaqal’a, 

Pilqal’a, Odamliqal’a, Doshqal’a-2 , 

Tuproqqal’a, Eresqal’a. 

Gurganch, Davkasgan, SHoxsanam, 

SHexrlik, YArbekirqal’a, Zamaxshar, 

Ichanqal’a, Bo‘ldimsoz, Gaurqal’a 

(Xo‘jayli), Ketmenchi, Tuprokqal’a (Xiva), 

Tuproqqal’a (Yangiariq), Tuproqqal’a 

(Kushko‘pir), Kunaqal’a, Voyangan, 

Tuproqqal’a (SHovot), Katqal’a (SHovot) 

Kalajik, Xazorasp, CHingiztepa 1, 2, 3, 

Xumbuztepa, Tuprokqal’a (Qo‘ng‘irot), 

Sadvar, Jig‘arband, Elxaros, Dargon, Gaur 

1, 2 (Sariqamish havzasi) 

Yonboshqal’a – To‘rtko‘l tumani hududida 

joylashgan, to‘g‘riburchak shaklda (200x170 

m. 3,4 ga) to‘rt tomonini ikki qatorli devor 

o‘rab olingan. Avval paxsadan keyin esa 

to‘rt tomoni teng xom g‘ishtdan tiklangan 

(40x40x10 sm). Devor pastki qismi qalinligi 

– 5 m, balandligi 5-10 m. Darvoza to‘g‘ri 

burchakli bir necha aylanma yo‘ldan iborat 

yo‘lakka ega bo‘lib, uning kengligi – 5 m. 

Devor va darvoza devorida kungurlar 

mavjud emas, balki shaxmat uslubida 

joylashgan nayza o‘qi uchli shinaklar 

mavjud, ular o‘rtasidagi oraliq maydoni 

1,20-1,84 m, ichki tomonda kengligi 0,18-

0,12 sm, tashqi tomonda esa 0,30-0,40 sm. 

Devorlar burchagida uchta shinak 

joylashgan bo‘lib, turli tomonga yo‘nalib, 

kungur vazifasini bajargan. 

Ichanqal’a to‘g‘riburchak shaklda, umumiy 

maydoni 26 ga. Qadimda ikki qatorli 

mudofaa devor bilan o‘rab olingan, devor 

o‘z navbatida aylana shakldagi kunguralar 

bilan o‘rab olingan, ular o‘rtasidagi oraliq – 

30 m.Shaharning paydo bo‘lishi va 

rivojlanish tarixini o‘rganish maqsadida 

M.Mambetullaev shaharning bir necha 

joyida tadqiqot ishlarini olib bordi, natijada 

10 ta qurilish davri mavjudligi 

aniqlandi.Mudofa devorining etti joyida 

kesish ishlari olib borilib, natijada devor 

qurilishi tarixi ooydinlashadi qurilishi olib 

borilgan, natijada devor qalinligi 7 m 

bo‘lgan (mil.av. IV-III asrlarga oid).III–

qurilish davri – Xivada madaniy hayot 

yuksaladi, g‘arbiy devor markazida ark qad 

ko‘taradi, bu rivojlanish milodiy IV asrgacha 

davom etadi.aylanib qolgan.  antik davrda 

Ichanqal’a savdo hunarmandchilik markazi 

bo‘lishi bilan birga harbiy chegara vazifasini 

ham bajarganda 

Qo‘yqirilganqal’a – To‘rtko‘l tumani 

hududida joylashib, aylana shaklda 

qurilgan, hajmi 86,5 m mudofaa devor bilan 

o‘rab olinib, 9 ta kungur bilan 

Katqal’a (Shovot) – SHovot tumanidagi 

Beruniy nomli shirkat xo‘jaligi Kat qishlog‘i 

hududida joylashgan, rejalashtirilishi 

noto‘g‘ri to‘g‘ri burchak, umumiy hajmi 

---

mustahkamlangan. Kungurlar yon tomonga 

emas, devordan ancha baland qilib 

qurilgan. Yodgorlik markaziy qismida silindr 

shaklida (hajmi 42 m) ikki qavatli inshoot 

qurilgan.Yodgorlikda astronomik kuzatishlar 

olib borilgan, keyingi tarixiy davrda 

qabristonga aylangan (loydan yasalgan 

ossuariylar ko‘plab topilgan). 

10,8 ga, qadimda ikki qatorli devor o‘rab 

olgan bo‘lib, ular o‘z navbatida yarim 

aylanali kungurlar bilan kuchaytirilgan, ular 

o‘rtasidagi oraliq –27 m. YOdgorlik mil.av. 

IV asrda qurilgan. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

: 

                                                                                          

 

                                                                             

 2-topshiriq 

Surxon vohasida shahar madaniyatining shakllanishi, rivojlanish 

dinamikasi, topografiyasi, lokalizatsiyasi, yodgorliklarning turlanishi, 

qatlamshunoslik, sopollarning turlanishi va umuman moddiy 

madaniyatini arxeologik manbalar orqali organishda muhim ishlar 

amalga oshirilishiga hissa qo`shgan olimlar G.A.Puganchenkova, 

A.A.Asqarov, A.S.Sagdullaev, E.V.Rtveladze, T.SH.SHirinov, 

SH.R.Pidaev, B.Turg‘unov, SH.B.SHaydullaev, T.J.Annaev, Z.Xoliqov 

hisoblanadi.