A’meliy jumis №13 Bo’lip shig’ariw organlari anatomik du’zilisi Sabaqtin’ maqseti

Siydik yo'li - ureteres buyrak chuqurchasidan chiqadi va qoramolda tos tomonga yo'naladi. O'ng siydik yo'li dastlab qorin pardasi ustidan orqa kovak vena yaqinidan boradi, so'ngra u tashqi va ichki yonbosh arteriyasi pastidan yo'naladi, ularni kesib o'tadi, tos bo'shlig'iga kiradi va siydik pufagiga tushadi. Chap siydik yo'li ham dastlab o'ng siydik yo'li ostida joylashib, so'ngra sekin-asta chap tomonga o'tadi va tashqi va ichki yonbosh arteriyasi pastidan boradi, ularni kesib o'tadi va tosga kiradi.

Erkak haywanlarda siydik yo'li qorin pardasining siydik-jinsiy burmasida yotadi, ular siydik pufagining dorsal devorida bo'yinchasiga yaqin joyda uning bo'shlig'iga tushadi. Urg'ochi haywanlarda siydik yo'llari bachadonning keng payida joylashadi, bachadonning yaqinida siydik pufagiga boradi. Undan biroz o'tgandan keyin siydik pufagining taxminan 3 - 5 sm qalinligida siydik yo'llari uchburchak payda qilib uning bo'shlig'iga ochiladi. Siydik yo'lining shilliq pardasi ko'p qavatli o'tuvchi epiteliy to'qimasi bilan qoplangan va siydik yo'lining shilliq bezlari - glandulae mucosae ureteris ni saqlaydi. Muskul pardasi silliq muskul tolalarining ikkita bo'ylama va bitta aylana qavatidan tashkil topgan. Siydik yo'llari tashqi tomondan biriktiruvchi to'qimali adventitsiya va zardob pardalar bilan qoplangan.

Siydik pufagi - vesica urinaria noksimon shaklga ega bo'lib, to'lgan holatda u taxminan musht ulchamida bo'ladi. U tos bo'shlig'ida qov suyagining ustida, siydik-jinsiy burma ostida (erkak haywanlarda) yoki bachadon va qin ostida (urg'ochi haywanlarda) joylashadi.

Siydik pufagida siqilgan tanasi - corpus vesicae, orqa tomonga yo'nalgan bo'yinchasi - cervix (collum) vesicae, va yumaloq, qorin bo'shlig'iga qaragan tepa qismi - vertex vesicae farqlanadi. Siydik pufagining devori shilliq, muskul va zardob pardalardan tashkil topgan.

Siydik pufagining shilliq pardasi birmuncha qalin, o'tuvchi epiteliy bilan qoplangan; bo'shagan pufakda u ko'pgina burmalarga yig'ilgan bo'ladi. Siydik pufagining devoriga o'ng va chap siydik yo'llarining oxirgi uchi o'tadigan bo'yin qismi yon tomonining yuqorisida siydik yo'llarining teshigiga boruvchi kichik valikchalar - collumnae uretericae ko'rinib turadi. Siydik yo'li teshigi - ostium (orificium) ureteris dan siydik pufagining bo'yniga pufak uchburchagi - trigonum vesicae bilan chegaralanuvchi juft kichik siydik yo'li burmasi - plicae uretericae boradi.

Muskul pardasini uch qavat: tashqi bo'ylama - stratum longitudinale externum, o'rta halqasimon - stratum circulare va ichki bo'ylama - stratum longitudinale internum silliq muskul qavatlari payda qiladi. Pufak bo'ynida muskul tutamlari pufak sfinkteri - sphincter vesicae ni shakllantiradi.

Zardob parda siydik pufagining old tepasi va tanasini qoplaydi. Pufak tanasining ventral yuzasi tomonidan u o'rta pufak-kindik burmasi - plica vesicoumbilicalis media ko'rinishida qov suyagiga, undan esa oldinga kindikka tomon yo'naladi. Bundan tashqari, u pufak tanasining yon yuzasidan tosning yon devorigacha boruvchi ikkita yon pufak-kindik burmasi - plica vesicoumbilicalis lateralis ni payda qiladi.

Haywanlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. Otda - siydik pufagi to'lig'icha tos bo'shlig'ida qov suyagining ustida joylashadi; zardob pardasi siydik pufagining unchalik katta bo'lmagan qismini qoplaydi; paylari yaxshi taraqqiy etgan.

Cho'chqada - siydik yo'li burmasi siydik pufagida ikkita; pufak uchburchagi uzunasiga cho'zilgan; siydik pufagi tosdan qov sohasiga birmuncha chiqqan; o'rta va yon paylari yaxshi ko'ringan.

Itda - siydik pufagi devori qalin, qov sohasiga ko'proq chiqqan, barcha qismi zardob parda bilan qoplangan; paylari yaxshi rivojlangan.