Amaliyoti kundaligi

XULOSA VA TAKLIFLAR
Shavkat Mirziyoyev 2020-yilda banklar oldida turgan asosiy vazifalarni ma’lum qildi Bugun, 24-yanvar kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Oliy Majlis palatalariga murojaat yo‘lladi. Davlatimiz rahbari bank tizimi haqida ham alohida to‘xtalib, shunday dedi:“Bank tizimi va kapital bozorini rivojlantirish uchun bu yil keskin choralar ko‘rishimiz lozim. Afsuski, bank tizimi raqamli texnologiyalarni qo‘llash, yangi bank mahsulotlarini joriy etish va dasturiy ta’minotlar bo‘yicha zamon talablaridan, 10-15 yil orqada qolmoqda. 2020 yildan boshlab har bir bankda keng ko‘lamli transformatsiya dasturi amalga oshiriladi. Bu borada banklarimizning kapital, resurs bazasi va daromadlarini oshirish alohida e’tiborimiz markazida bo‘ladi. Bank tizimida tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlaydigan “loyihalar fabrikasi” faoliyatini yo‘lga qo‘yishimiz lozim. Banklarimiz xalqaro moliya bozorlariga chiqib, arzon va uzoq muddatli resurslar olib kelishi zarur. Milliy bank va Ipoteka-bank bu yil o‘z “evrobond”larini chiqarishi maqsadga muvofiqdir. Davlat ulushiga ega bo‘lgan banklar bosqichma-bosqich strategik investorlarga sotiladi. Bank sohasidagi islohotlarning asosiy maqsadi - tijorat banklarini “mijoz uchun ishlash”ga o‘rgatishdan iboratdir. Soha uchun zamonaviy kadrlar tayyorlash maqsadida, Bank-moliya akademiyasi xorijiy mutaxassislar bilan birgalikda to‘liq qayta tashkil etiladi.Shuningdek, davlat banklarida zamonaviy bank amaliyoti, menejmenti va xizmatlarini joriy qilish uchun rahbarlik lavozimlariga xorijiy yetakchi moliya institutlarining malakali mutaxassislarni jalb etish boshlandi va bu jarayon izchil davom etadi. Banklarda axborot texnologiyalarini keng tatbiq etish orqali, ularning dasturiy ta’minotlarini tubdan yangilash lozim. Shu yil 1 iyulga qadar “kredit tarixi” axborot tizimini to‘liq ishga tushirish zarur. Aholida bank tizimiga nisbatan ishonchni shakllantirish va banklar faoliyatiga chetdan aralashishga chek qo‘yish kerak”.
Iste’mol krediti-faqat O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan tovarlar (xizmatlar) ni sotib olishga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadida o‘z faoliyati natijalaridan daromad olgan jismoniy shaxslarga taqdim etiladigan kredit.
Iste’mol kreditlari sotib olingan tovar yoki xizmatlar summasining 100 foizigacha beriladi. Iste’mol kreditining ob’yekti jismoniy shaxsning iste’mol ehtiyojlari uchun mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘lishi mumkin.
Moliyaviy iste’mol kreditlarini berish va ularni qaytarish milliy valyuta – "so‘m"da amalga oshiriladi. Tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, O‘zbekistondagi 32 ta bankdan iste’mol kreditlari faqat 19 ta bank tomonidan berilmoqda.
Quyidagi banklar aholiga iste’mol kreditlari bermaydi: «Agrobank», «Asakabank», «O‘zsanoatqurilishbank», «Xalq bank», «Tenge Bank», «TBC Bank», «Kapitalbank», «O‘zagroeksportbank», «Anorbank», «Turkiston Bank», «Madad Invest Bank» (tahr. Veb-saytida hech qanday ma’lumot yo‘q) «O‘zbekiston KDB Bank », «Hi-Tech Bank».
Hisob-kitoblarga ko‘ra, "Saderat" banki iste’mol kreditlari bo‘yicha reytingning yetakchisiga aylandi. Ushbu bank kursi bo‘yicha atigi 4-o‘rinni egallashiga qaramay, uch yil muddatga 540 mln. so‘mlik eng katta kredit summasini taqdim etadi.
O‘zbekiston tijorat banklarida eng daromadli iste’mol kreditlari reytingi
(2021 yil oktyabr)


*Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi metodikasi bo‘yicha hisob-kitoblar amalga oshirildi
Ikkinchi o‘rinni «Ipoteka Bank» egalladi, bu bank iste’mol kreditini ikki yil muddatga eng past stavka bo‘yicha17% dan beradi. Ammo kreditning maksimal miqdori 22 mln. so‘mdan biroz ko‘proq bo‘ladi.
«Qishloq qurilish bank» birinchi yetakchi uchlikni yopadi, unda 5 yil ichida eng uzoq muddatga iste’mol kreditini olish mumkin bo‘ladi. Foiz stavkasi yillik 27% ni tashkil qiladi.
Mikroqarzlar banklar tomonidan faqat jismoniy shaxslarga qaytarish, tezkorlik va to‘lov shartlari asosida beriladi. Shu bilan birga, mikroqarzlar miqdori qarz oluvchining to‘lov qobiliyatiga bog‘liq, ammo 50 mln. so‘mdan oshmasligi kerak. Mikroqarzni berish naqd pul berish yoki mablag‘larni bank kartasiga o‘tkazish yo‘li bilan milliy valyutada amalga oshiriladi. Bank kartasi ham debet, ham kredit bo‘lishi mumkin.
Bugungi kunga kelib, O‘zbekistondagi 18 ta bankdan mikroqarz olish mumkin. Mikroqarz bermaydigan banklar orasida: «Infin Bank», «Asaka Bank», «Xalq Bank», «Mikrokreditbank», «Davr Bank», «Kapitalbank», «Universal Bank», «Ziraat Bank», «O‘zagroeksportbank», «Turkiston Bank», «Madad Invest Bank», «O‘zbekistan KDB Bank», «Saderat Bank», «Hi-Tech Bank».
Hisob-kitoblar shuni ko‘rsatdiki, hozirgi vaqtda eng foydali mikroqarzni «Trastbank»dan kamida 22% stavkada ikki yil muddatga olish mumkin. Shu bilan birga, mikroqarz miqdori maksimal 50 million so‘mni tashkil etadi.
Ta’kidlash joizki, minimal 22% stavkada mikroqarzni «Ipoteka bank»dan ham olish mumkin. Biroq, bu holda summa ikki baravar kamayadi va 24 million so‘mdan sal oshadi. Shu bilan birga, 50 million so‘mlik mikroqarzlarning maksimal miqdori mamlakatning yana 11 banki tomonidan beriladi.
O‘zbekiston tijorat banklarida eng foydali mikroqarzlar reytingi (2021 yil oktyabr)


*Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi metodologiyasi bo‘yicha hisob-kitoblar amalga oshirildi

Eng "qimmat" mikrokredit «Anor bank» tomonidan yillik 50% stavkasida beriladi.