Amaliy psixologiya va mutaxassis psixolog Reja:
Psixodiagnostikada amaliy psixologiyaning tutgan o‘rni
Amaliy psixologning vazifalari va ish mazmuni
Psixodiagnostik tekshiruv va tadqiqotlar vazifalaridagi tafovutlar.
Psixologik prognoz
Psixologik diagnoz
Hozirda hayotimizda mavjud bo‘lgan barcha fan yo‘nalishlarining ahamiyati eng avvalo ularning tadbiqiy xarakteriga bevosita bog‘liq bo‘lib qoldi. O‘zbekistonda ham fundamental hamda ijtimoiy fanlarning rivojlanishiga e’tibor beradigan bo‘lsak, ularning hayotiyligi va umrboqiyligi halq turmush farovonligini oshirishga nechog‘li ulush qo‘sha olishi orqali baholanishini bilish qiyin emas.
1-reja bayoni
Psixologiya fanining XXI asrdagi rivoji, uning ko‘proq amaliyotga yo‘naltirilganligi, jamiyatning bevosita buyurtmasiga ko‘ra malakali psixolog xodimlar tayyorlash jarayonining sifat va miqdor ko‘rsatgichlarini tubdan isloh qilinishi bilan tavsiflanadi.
Amaliy psixologiyaning asosiy aspektlari va yo‘nalishlari bir-biridan tubdan farqlanadi va unga quyidagi:
psixologik diagnostika
psixologik maslahatlar
psixokorreksiya (psixologik yordam ko‘rsatish) bilan bog‘liq texnologiyalarni qo‘llashlar kiradi.
Bundan tashqari, amaliy psixologiyaning nazariy sohalari ham mavjud bo‘lib, ularga siyosiy psixologiya, etnopsixologiya, tashkiliy psixologiya, iqtisodiy psixologiya kabilar kiradi. Bu yo‘nalishlar G‘arbda ayniqsa, o‘tgan asrning 60-yillarini oxiri va 70-yillarining boshida shu darajada rivojlandiki, mutaxassislar, hattoki, psixologiyaning haddan ziyod “nazariylashib ketganligini” tanqid qila boshladilar.
Masalan, amerikalik va evropalik G.Ollport, R.Terner, M.Rozenbergkabi ko‘zga ko‘ringan psixolog olimlarning fikricha, psixologiya tor tadqiqot laboratoriyalaridan keng amaliyotga, hayotga chiqishi va jamiyatdagi insoniy munosabatlarni takomillashtirishga o‘z hissasini qo‘shishi lozim bo‘lib qoldi.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda psixologik xizmat faoliyatiga aloqador qiziqishlar ko‘lami ortib bormoqda. Shu bois ham yangi “Amaliy psixologiya” ixtisosligi yuzaga keldi. Bu soha mutaxassislari maktab, bog‘chalar, harbiy sohada, huquqni muhofaza qiluvchi organlarda, maslahat markazlari, ishlab chiqarish va tibbiyot tashkilotlarida faoliyat ko‘rsatishmoqda.
2-reja bayoni
шахс манфаатини ва унинг ҳар томонлама гармоник ривожланиши
Амалий психолог фаолиятига рахбарлик мутахассислиги сохаси бўйича амалга ошириши назарда тутилади
ишлаб чиқариш соҳасидаги психологик хизматнинг мақсади шахснинг ҳар томонлама тараққиётини таъминловчи оптимал шарт-шароитларни яратишдан иборатдир
Психологик хизматда тадқиқот ва таъсир ўтказиш объекти-ишчи-ходимлар, муҳандислар ва раҳбарлар ҳисобланади.
Уларни алоҳида ёки гуруҳий ҳолда тадқиқ қилиш мумкин.
психопрофилактика
психологик маърифат
психодиагностика
психик ривожлантириш ва психокоррекция
психологик консультация
Психологик хизмат мазмуни қуйидагиларда ўз аксини топади:
Психологик хизмат усуллари турли – туман бўлиши мумкин:
маърузалар туркуми ва тренинг машғулотларни ўтказиш
илмий оммабоп адабиётларни яратиш ва уларни тарқатиш
оммавий ахборот воситаларда чиқишлар уюштириш
психодиагностик тадқиқотлар ўтказиш ва унинг методикаси ишлаб чиқиш
психологик консультация ўтказиш
психологик конференциялар уюштириш
психологик хизматни ташкил этувчи дастурлардан фойдаланиб, психодрамма, психокоррекцион тренингларни амалга ошириш
психологик тадқиқот объектининг психологик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўқув дастури ва турли хил тадбирлар иш режаларини таҳлил қилиш
Психологик хизмат ходимларининг масъулияти. Мазкур хизмат ходими қуйидагилар олдида масъулдирлар.
ишлаб чиқариш соҳасида фаолият кўрсатадиган психолог қуйилган диагнознинг тўғрилигига, қўлланилган диагностик ва коррекцион методларнинг омилкорлигига, тавсияларнинг илмий жиҳатдан асосланганлигига жавобгардир
Психологик тадқиқот ва кузатиш ишларининг қайдномаси, хизмат ҳужжатларининг сақланишига жавобгар шахс ҳисобланиб, уларнинг муайян қоидага биноан маълум тартибда расмийлаштириши ва асраши шарт
3-reja bayoni
Psixodiagnostik tekshiruv va tadqiqotlar vazifalaridagi tafovutlar. Psixodiagnostik tekshiruv davomida shaxsda ayni damda bo’layotgan xulq-atvor o’zgarishlarini aniqlash va ularbi bartaraf etish ustida psixokorreksion ishlar amalga oshiriladi. Psixodiagnostik tadqiqotlarda esa yangi ilmiy asoslanayotgan yangi materiallar nazariy jihatdan yoritiladi va ahamiyatliligi, ishlatilish doirasi mukammal yoritiladi.
4-reja bayoni
Психологнинг амалий фаолиятида диагностиканинг асосий вазифаси маълум инсоннинг ички дунёсини чуқур ўрганишдан иборат. Диагностика ишлари коррекцион ва ривожланиш жараёнлари билан чамбарчас боғлиқ
Коррекцион ва ривожланиш ишларида психолог қуйидагиларни билиши зарур:
