Amaliy matematika va informatika

2.3. Tekislikdagi uchburchak haqidagi masalalarini shalklantirish va yechishning dasturiy vositasini yaratish

Umumiy masalaning qo’yilishini bajarish uchun quyidagi qismiy masalalarni bajarish lozim.

Tekislikdagi uchburchak haqidagi masallarni modellashtirish va yechish jarayonini boshqarish uchun dasturiy vosita yaratish
MB fayllarini shakllantirishning uslublarini ishlab chiqish. MB (Ma’lumotlar bazasi) fayllarini shakllantirish uslublari quyidagilardan iborat:

• 
  MB-1 fayllari strukturasini aniqlash;
  
• 
  Fayllar o’rtasida aloqani tashkil etish yo’llari;
  
• 
  Fayllarni diskda saqlash va ro’yxatdan o’tkazish usullari;
  

MB ni shakllantirish uchun dasturuy vositani ishlab chiqish. MB ni dasturiy vositasini 2 xil ko’rinishda tashkil etish kerak:

1. 
   MB-1, bunda har xil matnlar saqlanadi, yani:
   

• 
  masalani yechish jarayonini tavsiflovchi matnlar;
  
• 
  masala mohiyatini va uni yechish jarayonini aks ettiruvchi ko’rsatmalar;
  
• 
  elementar geometriya mavzulari bo’yicha qo’llanma material matnlari;
  

- grafik ko’rinishlarni tashkil qilish uchun maxsus grafik redaktor.
2.4. Dasturiy vositani yaratish bo’yicha asosiy tushunchalar va ssenariylar
Masalani ychish deduktiv yondashishga bog’liq bo’ladi. Bu usul “masalani hisoblash” yechilish yo’lini ko’rsatishga mo’ljallangan. Ya’ni masala quyidagi ko’rinishda ifodalanishi mumkin.

M masala sharti tavsifi x₁, x₂,…, x_m o’zgaruvchi qiymatlari bo’yicha berilganda, hisoblanadigan y₁, y₂,…, y_n o’zgaruvchilar qiymatlari aniqlanadi.

Deduktiv usulning asosini dasturni strukturali sintez qilish usuli tashkil qiladi.

Masala haqidagi bilimlarni namoyish qilishda ikkita ekvivalent shakldan foydalaniladi:

• 
  formulali namoyish;
  
• 
  grafikli namoyish;
  

Formulali namoyishda masalaning izlanayotgan yechimini dasturini tashkil etishning quyidagi bosqichlari bor:

1. 
   yechiladigan masala shartini formal tavsiflash;
   
2. 
   bir qancha formal deduktiv tizimlarda masala yechimini aniqlanganligini isbotlash loyihasini ko’rish;
   
3. 
   hosil qilingan isbotlashdan dasturlar chiqarish;
   

Birinchi bosqich. Bajariladigan aksiomalar o’rni va maxsus deduktiv tizim teoremalari hisoblanuvchi ifoda nomli ko’rinishda masala sharti tavsifi namoyishidan iborat.

Dasturni strukturali sintez qilish usulida faqat quyidagi ko’rinishdagi hisoblanadigan ifodadan foydalaniladi:

1. 
   oddiy hisoblanadigan ifoda
   

bu yerda – to’plamdagi yoki alohida o’zgaruvchilar, – hisoblash funksiyasi, ya’ni a o’zgaruvchiga bog’liq holda o’zgaruvchini hisoblashi mumkin.