|
Opal
|
SiO2nH2O
|
Ok, sarik, kulrang
ayrim vaktlarda kamalakka uxshab tovlanadi, xira shishasimon
|
5,5-6,5
|
3,6-4
|
Kammatbaxo
tosh.
|
Sulfatlar
|
27
|
Gips
|
CaSO4⋅2H
2O
|
Ok, sarik, pushti,
kizil Shishadek va sarafdek tovlanadi shaffof, nurni yaxshi utkazadi
|
2
|
2,3
|
Kurilishda,
sement, kogoz ishlab chikarishda, meditsina, kishlok xujaligida, xaykaltaroshlikda foydalaniladi
|
28
|
Angidrit
|
SaSO4
|
Okish, xavo rang,
ayrim xollarda juda xam och rangsiz
Shisha va sarafdek tovlanadi, shaffof
|
3-3,5
|
3,0
|
Kurilish materiallari sement va pardozlash toshlari tayyorlanadi.
|
29
|
Mirabi lit
|
Na2SO4⋅H
2O
|
Ok rang ba’zida
Shishadek
|
1,5-2
|
1,5
|
Shisha va kimyo
sanoatida meditsinada,kras ka tayyorlashda ishlatiladi
|
30
|
Barit
|
VaSO4
|
Rangsiz, oq kizil, sariq shishadek
|
3-3,5
|
4,3-4,7
|
Ximiya va kogoz
sanoatida, bariy preparati olish uchun ishlatiladi.
|
Korbanatlar
|
31
|
Kalsit (isloidsk iy shpat)
|
SaSO3
|
Oq yoki rangsiz va boshqa rangda ham bo‘ladi.
Shishadek yaltiroq shaffof yoki ba’zan nur o‘tkazadi
|
3
|
2.7
|
Kurilishda ximiya
sanoatida (sement, shisha, soda olishda) metallurgiya sanoatida, shaffof turlari optik asboblar yasashda ishlatiladi.
|
32
|
Magnezit
|
MdSO3
|
Ok, kul rang,
sariq Shishadek shaffaf emas
|
-4,5
|
3
|
Utga chidamli
gisht, shisha sanoati uchun xom Ashe
|
33
|
Siderit (temir shpati)
|
FeSO3
|
Sariq kul ranng,
yashil ko‘ng‘ir Shishadek Shaffof emas
|
3,5-4,5
|
4
|
Temir rudasi
uchun xom ashyo
|
34
|
Dolomit
|
CaMg
[CN]3
|
Oq sariq, kul rang, qo‘ng‘ir, qoramtir Shishadek
|
3,5-4
|
2,9
|
Qurilishda
metallurgiya, kimyo, sement ishlab chikarish sanoatida ishlatiladi.
|
35
|
Maloxit
|
SiSO3⋅S
i(ON)2
|
Och yashil, qizg‘ish. Havo rang. Shaffof emas,
|
3,5-4
|
3,9-4,1
|
Mis olish,
buyoklar ishlab chikarish uchun chargarlikda, buyumlar tayyorlashda foydalaniladi
|
36
|
Aragonit
|
SaSO3
|
Ok, sarg‘ish-oqish, kul rang
|
3,5-4
|
2,9-3
|
Zargarlik
ishlarida foydalaniladi
|
Fosfatlar
|
37
|
Apatit
|
Sa(RO4)3x
(Ce,F,ON
)
|
Rangsiz, yashil, sarik, binafsha Shishadek ayrimlari yoglangandek yaltiraydi
|
5
|
3,2
|
Superfosfat
olishda muxim ma’dan, ximiya sonoatida fosfat kislota olishda ishlatiladi.
|
Volframatlar
|
38
|
Volfram it
|
(Fe, Mn)⋅WO4
|
Kora, koramtir,
tuk kizil, jigarrang yaltirok shaffof emas
|
5
|
7,5
|
Volfram olish
uchun eng muxim ma’dun
|
39
|
Sheelit
|
Ca(WO4)
|
Rangsiz, kulrang,
sarik, kungir, kizil tusda xam uchraydi. Yeglangandek va olmosdek yaltiraydi, shaffof
|
4,5
|
5,8-6,2
|
Volfrom
metalli olish uchun xom Ashe
|
Silikatlar
|
40
|
Olivin
|
(MgFe)2(Si
O4)
|
Yashil-carik, sarik. shishadek yaltiroq, shaffof emas.
|
6,5-7
|
3,3-4,2
|
Tarkibida temir
molekulasi kam bulgan olvin utga chidamli xom ashyo, zargarlik ishlarida foydalaniladi.
|
41
|
Topaz
|
Al2(FOH2
) ⋅SiO4
|
Rangsiz, sarik, xavo rang, pushti Shishadek Shaffof emas
|
8
|
3,5-3,6
|
Abraziv
material, yukori sifatli utga chidamli maxsulot va zargarlik xom ashesi
|
42
|
Avgit
|
Ca(Mg,Fe
+2,Al)2,[(S
i
AL2)⋅O4)]
|
Yashil, kungir,
kora Shishadek yaltiroq, shaffof emas
|
5-6,5
|
3,2-3,6
|
Xalk
xujaligida tadbik etilmagan.
|
43
|
Soxta muguz
|
(Ca2NfFA L2Si6O22
|
Yashil, kul rang,
yashil-kora shishadek, yaltiroq, shaffof emas
|
5,6-:6
|
3-3,5
|
Qurilishda
ishlatiladi
|
44
|
Talk
|
Mg2(ON)2
[Si11O10
|
Okish, yashil, ok, sarigish yashil, kul rang Yoglangandek yoki sadafdek yaltiraydi
|
1
|
2,8
|
Maydalangan
xolda kogoz, to‘qimachilik,rez ina, parfyumeriya, konditer va boshka sanoatlarda ishlatiladi.
|
45
|
Muskovit
|
K,AL[Fe Mg]2⋅[AL Si2O10]⋅
(OH,F)2
|
Kumushdek sarik,
jigr rang, kul rang ba’zida rangsiz Shishadek shaffof, sadafdek tovlanadi
|
2-3
|
2,7-3,2
|
Izolyator, utga
chidamli modda sifatida ishlatiladi.
|
46
|
Glaukonit
|
K(Fe3+
Fe2+K,
Mg)2
(OH)2
A[Si2O10⋅
nH2O]
|
Yashil, tuk xavo rang,sarik
xira, shishasimon
|
2-3
|
2,2-2,8
|
Kaliyli ugit
ishlab chikraishda, suvni yumshatishda, bueklar olishda ishlatiladi.
|
47
|
Serpantin
|
Mg4[Si4⋅O
10]OH2
|
Okish, yashil, xavo rang, tuk yashildan xavo ranggacha tovlanadi. Shishadek, yeglangandek va shoyidek yaltiraydi.
|
2,5-3,5
|
2,6-2,7
|
Ximiya
sanoatida birikmalarni olishda issiklik izolyatsion material ishlab chikarishda ishlatiladi.
|
48
|
Kaolinit
|
A4 (OH)8
[Si4O10)
|
Ok, kul rang,
aralashma xolida bulsa rangi xar xil buladi.
Xira
|
1-2,5
|
2,7-2,8
|
Kurilishda,
keramika, kogoz, elektroizolyator lar sanoatida ishlatiladi.
|
49
|
Labrador
|
(Na,Ca)[Al
Si3O8]
|
Kul rang, koramtir Shishadek
|
6-6,5
|
2,6
|
Chiroyli
tovlanganligi uchun kurilish, bezash ishlarida kimmatli xom aashyo
|
50
|
Dala shpati
|
(K, Na) [(AlSiO2) O5]
|
Okish, kul rang,
pushti, kizil , yashil Shishasimon shaffof emas
|
6
|
2,5-2,6
|
Keramika va
shishasozlik sanoatida, zargarlikda ishlatiladi
|
51
|
Nefelin
|
Na[AlSiO
4]
|
Kul rang, pushti, sarik, kungir Shishadek
|
5-6
|
2,6
|
Oynasozlik,
chinnisozlik, sanoatida ishlatiladi Aluminiy olish uchun asosiy ma’dan
|
52
|
Soxta muguz
|
(Ca2NaFA
l2 Si2O22
|
Yashil, kul rang,
kukish kora Shishadek shaffof
|
5,6-6
|
3-3,5
|
Amaliy
axamiyatga ega emas
|
53
|
Berill
|
Bl3Al2Si6
O18
|
Kukish, ok sarik,
xavo rang Shishshadek shaffof yoki nur utkazada
|
7,5-8
|
2,6-2,9
|
Kimmtbaxo tosh
sifatida zargarlikda va meditsinada ishlatiladi.
|
54
|
Asbest
|
Mg6[Si4O
10][OH]8
|
Yashilsimon sarik, ok, kordek ok
Ipakdek
|
2-3
|
2,36-2,6
|
Kurilish
materiallari sifatida asbosement, truba, kozon
|
55
|
Lazurit
|
Ca2Na6[AlSi
O] [SO4]S2
|
Siyoxrang, goxida
xavorang, kukimtir kul rang
Shaffof yoki nur ukazmaydi.
|
5,5
|
2,68-3,42
|
Kurilishda va
kimmatbaxo toshlar sifatida ishlatiladi.
|
Asosiy magmatik tog‘ jinslarining tavsifi
Tar
tib raq ami
|
Tog‘
jinsinin g nomi
|
Rangi
|
Mineralogik
tarkibi
|
Sruktura va
teksurasi
|
Qurilish xossasi zichligi; δ,g/sm3 govakligi; n, % zarrachalar zichligi; γ,g/sm3
Musaxkavligi; σ,
10, 20Mpa
|
Xalq xo‘jaligida
ishlatilisi
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Intruziv tog‘ jinslari
|
1
|
Granit
|
Kul
rang, pushti, qizil, sariq
|
Kvars, dala
shpati, soxta mug‘uz slyuda
|
Yirik, o‘rta
mayda donali Massiv
|
δ q2,55-3,00 g/sm3
nq0,5-2,0 % γq2,6-
2,7 g/sm3
σq160-250 MPa
|
Qurilish
materiallarida, bezashda ishlatiladi
|
2
|
Sienit
|
Och kul
rang, oq, pushti
|
dala shpati,
soxta mug‘uz biotit
|
Yirik va
O‘rta donali Massivli, yO‘l-yol
|
δ q2,4-2,9 g/sm3
nq0,6-2,5 % γq2,6-2,8 g/sm3 σq120-180 MPa
|
Qurilish
materiallarida, ishlatiladi
|
3
|
Pegmatit
|
Oq kul
rang, pushti
|
Kvarts
biotitmusko- vit, dala shpati
|
Yirik
donali Massivliy yl-yo‘l
|
nq0,6-2,5 % γq2,6-2,8 g/sm3 σq120-180 MPa
|
Qurilishda
ishlatiladi
|
4
|
Gabbro
|
Qoramt
ir, qora yashil
|
Labra-
dor, anortit,olvi n,
soxta mug‘uz
|
Yirik va
O‘rta donali Massivli, yo‘l-yo‘l
|
δ q2,8-3,1 g/sm3 γq2,9-3,1 g/sm3 σq80-360 MPa
|
Qurilish xom
ashyosi va bezak beruvchi toshlar, xaykaltaroshlik da ishlatiladi
|
Effuziv tog‘ jinslari
|
1
|
Obsidian
|
Qora,
jigar rang
|
Granit,
sienit, diorit, Gabro
|
Shishasimon
, Massivli, zich.
|
δ q2,4-2,9 g/sm3
nq0,6-2,5 % γq2,6-2,8 g/sm3 σq120-180 MPa
|
Qora oyna
yasashda va dekarativ ashyo sifatida ishlatiladi
|
2
|
Porfir
|
Sariq,
qo‘ng‘ir ya b.
|
Kvarts, dala
shpati, biotit
|
Porfirli
mayda donali Massiv
|
γq2,5-3,0 g/sm3
σq160-360 MPa
|
Qurilish
materiallarida ishlatiladi
|
3
|
Pemza
|
Oq
sariq, qizg‘ish ya b.
|
Kvarts, dala
shpati, diotit
|
Shisha-
simon, yashirin krisalli G‘ovakli tolasimon
|
δ q0,4-1,4 g/sm3
γq1,0 g/sm3
σq130-180 MPa
|
Issiqlik
tutuvchi beton, sement,bo‘-yoqlar tayyorlashda ishlatiladi
|
4
|
Andezit
|
Kul
rang, tO‘q kul rang,
|
dala shpati,
soxta mug‘uz obsi-
dian magne-
|
Porfirli
Massivli g‘ovakli
|
γq2,7 –3,1g/sm3
σq140-250 MPa
|
Kislotaga
chidamli bo‘lgani uchun qurilish materiali, bezak toshlar sifatida
|
|
|
yashil
|
tit
|
|
|
ishlatiladi
|
5
|
Bazalt
|
TO‘q
kul rang, yashil va b.
|
Olvin, avgit,
obsi-
dian
|
Porfirli
yashirin krisalli Massivli g‘ovakli
|
δ q2,8-3,0 g/sm3
γq2,7–2,9g/sm3
σq300-350 MPa
|
Inshoot
devorlarini bezashda, ko‘chalarni qurish va yo‘llarni qoplashda ishlatiladi
|
6
|
Traxit
|
Och kul
rang, sariq
|
Dala shpati,
orto-klaz, soxta mug‘uz biotit
|
Porfirli
g‘ovakli
|
γq2,2-2,6g/sm3
σq60-70 MPa
|
Kislotaga
chidamli vaqurilish materialarida ishlatiladi
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
