"amaliy matematika" fakulteti "iqtisodiyot" kafedrasi "INNOVATSION iqtisodiyot" fanidan

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS
TA`LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

JIZZAX FILIALI

“AMALIY MATEMATIKA” FAKULTETI

“IQTISODIYOT” KAFEDRASI

“INNOVATSION IQTISODIYOT” FANIDAN

MUSTAQIL ISH

MAVZU: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar.

Topshirdi: 140-20 guruh talabasi J. O’ralov

Qabul qildi: J. Bobanazarova

Jizzax 2022
MAVZU: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar.
Reja:
1. Innovatsion va uning turlari.
2. Innovatsion loyiha va jaroyonlar tushunchasi.
3. Innovatsiyalar tushunchasi va ularning tasnifi.

Innovatsion faliyat tushunchasi.
Innovatsiya (ing . innovationas — kiritilgan yangilik, ixtiro) — 1) texnika va texnologiya avlodlarini almashtirishni taʼminlash uchun iqtisodiyotga sarflangan mablagʻlar; 2) ilmiy-texnika yutuklari va ilgʻor tajribalarga asoslangan texnika, texnologiya, boshqarish va mehnatni tashkil etish kabi sohalardagi yangiliklar, shuningdek, ularning turli sohalar va faoliyat doiralarida qoʻllanilishi. Tadqiqot yoki rivojlanish ishlarini amalga oshirish natijasida innovatsion mahsulot olinadi (Yangiliklar) va uni iqtisodiyotda kiritish innovatsiyalar (innovatsiyalar) tomonidan tan olinadi. Innovatsiyalarni qayd etilgan mezonlar bo’yicha tiplarga ajratish firma (korxona) strategiyasini aniqlash, innovatsiya tiplaridan kelib chiqib tovar (xizmatlari) realizatsiya shakllari hamda iqtisodiy mexanizm boshqarish shakllarini ishlab chiqish imkoniyatlarini beradi. Har qanday yangilik, ya’ni innovatsiya aniq loyihalarda o’z ifodasini topadi, aniq maqsadlarga qaratiladi hamda chuqur hisob-kitoblar, tahlil va ekspertiza asosida bo’lajak natijalari istiqboli aniqlanishi. Yangilikka intilish, yaratuvchanlik, kashfiyotlar va ular asosida qo’lga kiritiladigan ishlanmalar har qanday sohada resurs talab etadi. Innovatsion mahsulot (yangiliklar) innovatsion loyihani amalga oshirish va tajriba namunasi yoki eksperimental namunani yoki eksperimental partiya ishlab chiqaradigan yangi texnologiyalarni (shu jumladan ma'lumotlar) yoki mahsulotni amalga oshirish natijasidir.
Innovatsiyalar yana raqobatdosh texnologiyalar, mahsulotlar yoki xizmatlar, shuningdek sanoat, ma'muriy, tijorat yoki boshqa xususiyatlarni tashkiliy va texnik echimlari ishlab chiqarish yoki ijtimoiy soha tuzilishi va sifatini sezilarli darajada yaxshilaydi. Ilovani birinchi marta yangi ilmiy yutuqlar, ya'ni innovatsion ishlab chiqarish, innovatsion faoliyatni boshlaydi. Korxonaning innovatsion faoliyati raqobatdosh ustunliklarni olish va uni ishlab chiqarish rentabelligini oshirish maqsadida innovatsiyalarni yaratish, ulardan foydalanish va tarqatishning to'liq jarayoni hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotida korxonaning innovatsion faoliyati korxonaga barqaror bozor pozitsiyalarini egallab olish va tijorat manfaatlarini sohadagi raqobatchilar ustidan ustunlik beradigan muhim omil hisoblanadi.
Umuman olganda, innovatsion jarayon - bu yangilik g’oyadan to mahsulotgacha shakllanishi va bozorga tarqalishidir.
Innovatsion jarayon bosqichlari:
1-bosqich bu yangi g’oya va bilimlar;
2-bosqich bu yangilikni (novatsii) amaliy faoliyatga tadbiq etish, ya’ni innovatsiya;
3-bosqich bu innovatsiyalar diffuziyasi. Ya’ni innovatsion mahsulot, xizmat va texnologiyalarni yangi makon va sharoitlarda qo’llanilishi.
Shunday qilib, “innovatsiya” tushunchasi barcha sohalardagi (ishlab chiqarish, ilmiy-tadqiqot va boshqa) ishlanmalar, yangiliklar va takomillashtirilgan vositalar sifatida, sarf-xarajatlar imkoniyatlarini ta’minlaydi yoki bo’lmasa ularni ta’minlash uchun sharoit yaratadi.
Innovatsiyalarni oxir-oqibat maqsadi tovar (mahsulot) raqobatbardoshligini kuchaytirish, uning bozorini kengaytirish, firma (korxona) faoliyati barqarorligini ta’minlash asosida foyda (daromad) hajmi va normasini ko’paytirishdir.
Innovatsiyalar o’zining predmeti va qo’llash sohalari bo’yicha quyidagilarga bo’linadi:

• 
  mahsulotli (yangi tovar yoki xizmatlar);
  

• 
  bozorboplik (tovarni ishlatilishini yangi sohalarini tashkil etuvchi yoki xizmatlarni yangi bozorda tadbiq etish);
  

• 
  innovatsiyalik jarayonlari (texnologiyalar, ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish jarayonlari)