Amaliy mashg`ulotni o`qitish texnologiyasi Amaliy mashg`ulot rejasi

4-ilova
“Zig-zag”usuli bo’yicha kichik-guruhlarga vazifa qilib beriladigan
ma’ruza matnlari
III MATN
Oqsillar xossalari, Oqsillarning eruvchanligi turlicha; ba'zilari suvda eriydi, boshqalari neytral tuzlarning suyultirilgan eritmalarida eriydi, ayrimlari esa umuman erimaydi.
Oqsillar tarkibida karboksil bilan aminoguruhi borligi sababli ular aminokislotalar kabi amfoter xossalarni namoyon qiladi. Masalan, ishqorlar ta'sir ettirilganda oqsil anion shaklida reaksiyaga kirishadi-ishqorning kationi bilan birikadi va albuminat tuzini hosil qiladi:

Kislotalar ta'sir ettirilganda esa oqsil kation sifatida bo'ladi va sintonin hosil qiladi:

Ayrim omillar ta'sirida oqsillarning ikkilamchi va uchiamchi struklurasi buziladi, yani oqsilningdenaturatsiyasisodirbo'lndi. Bunda ikkilamchi va uchiamchi strukturani hosil qiladigan vodorod bog'lanishlar uziladi, natijada oqsil molekulasi konfiguratsiyasi buziladi. Oqsiliarning dcnaturatsiyasiga turli xil reagentlar va sharoitiar: kuchli kislota va ishqorlarning, etil spinning, og'ir metallar tuzlarining ta'siri, radiatsiya, qizdirish, kuchli chayqalish va boshqaiarsabab bo'ladi.

Oqsil rnoddalarga xos xususiy cho'ktirish va rangli reaksiyalar mavjud bo'lib, ular yordamida oqsillami oson aniqlash mumkin:
1.Qaynatish bilan sinash. Kuchsiz kislotali muhitda oqsil eritmalari neytral tuzlar eritmalari ishlirokida qaynatilganda oqsil iviydi va cho'kmaga tushadi. Odatda, kuchsiz kislotali muhit hosil qilish uchun suyultirilgan CH^COOH eritmasi ishlatiladi.
2. Og'ir metall tuzlari yordamida cho'ktirish. Oqsillar mis sulfat CuCO₄, qo'rg'oshin atsetat (CH₃COO)₂Pb, qo'rg'oshin gidro atsclat Pb(OH)(CH₃COO), simob (II) xlorid HgCb, temir (III) xlorid FeCh eritmalari bilan reaksiyaga kirishganda cho'kmaga tushadi.
3.“Alkaloidlar” reaktivtari hilan cho'ktirish. Oqsillar tannin, pikrin kislota kabi reaktivlar bilan ta'sirlashganda cho'kmaga tushadi.
4.Biuretreaksiyasi. Ishqoriy muhitda CuCO₄ eritmasi binafsha rangga bo'yaladi. Biuret reaksiyasi –CO – NH – bog`lar uchun xususiy reaksiya bo'lib, dipeptid ko'k, tripeptid binafsha, polipeptidlar qizil rang beradi.
5.Ksantoprotein reaksiyasi. Oqsillar konsentrlangan HNO₃ ta'sirida sariq rangga bo'yaladi, 25 % li NH₄OH ta'sirida esa to'q sariq rang hosil bo'ladi,
6.Milan reaksiyasi. Oqsillar (tirozin, triptofan) Hg(NO₃)₂ tuzining HNO₂ yoki HNO₃ lardagi eritmasi bilan qizdirilganda qizil-qo'ng'ir cho'kma hosil bo'ladi.
7.Ningidrin reaksiyasi, Oqsillar ningidrin eritmasi bilan qo'shib qizdirilganda ko'k bo'yalish hosil bo'ladi.